शुसिल कोईराला एउटा कमजोर शाशक शिद्ध हुनेछन
केशब काफले
लामो समयको शंका उपशंका पछि नेपालले फेरीबाट जननिर्वाचीत प्रधानमन्त्री पाएको छ । यो हामी सबै देशबासीहरुका लागि एउटा खुसीको कुरा पनि हो । तर देशका ३७ आंै तथा कोइराला परिवारका ४ औ प्रधानमन्त्री जननिर्वाचित हुदा हुदै पनि पूर्ण जनचाहाना अनुरुपका पक्कै पनि होईनन । शुशिल कोईलालाको सादा जिवन उच्च विचार शैलिलाई तथा अविवाहित जिवनलाई निक्कै महत्व दिईएको छ । तर सादा जिवन उच्च विचार सबै ठाउमा उपयुक्त र प्रभावि हुन सक्दैन । कमसेकम राजनीतिमा त प्रभावि हुनै सक्दैन । राजनीति भनेको आजका दिनमा समाज सेवा पक्कै पनि होईन । साद जिवन उच्च विचारको व्यक्ति समाज सेवाको क्ष्ँेत्रमा अधिक प्रभावशाली हुन्छ छ । राजनीतिमा त मिश्रीत जिवनशैलि उपयुक्त हुन्छ । अझै राजनीति पनि नेपालको । सादा जिवन उच्च विचार ईमान्दारीतालाई सफलताको सा“चो मान्नु गलत हो । सादा जिवन उच्च विचार आफनो निजी जिन्दगिमा एउटा आदर्श हुन सक्छ,तर राजनीतिमा अलि फरक शैलि पनि हुनुपर्दछ । उपाधि मात्रैले व्यक्ति सक्षम हुदैन । व्यक्ति कार्य कुशल पनि हुनुपर्दछ उपाधिले मात्रै हुने भए देखि डा बाबुराम भट्टराईले संविधान निर्माण गराईसक्ने थिए खोईत ? बाबुराम भट्टराई , पुष्पकमल प्रचण्ड,झलनाथ खनालहरु जस्ताले नसकेको कार्य शुशिल कोईरालाले सफल गर्लान भन्नेमा धेरैलाई शंका छ । शुशिल कोईरालाको कमजोर कार्यक्षमता माथी उनकै पार्टीका अन्य नेता तथा कार्यकर्तालेपनि प्रश्न उठाएको पाइन्छ । उपाधि आफनौ ठाउमा हुन्छ जिवन शैलि आफनै ठाउमा हुनछ । तर कार्यकुशलताको एउटा विषेश स्थान र प्रभाव हुनछ । शुशिल कोईरालाको सादा जिवन उच्च विचारको जिवन शैलिले नेपालको वर्तमान अवस्था र समस्यामा प्रभावित रुपले पाईला चाल्छ भन्ने विषयमा शंका गर्नै पछर्् । यदी शुशिल कोइरालाले आफनो कार्यकालमा देशलाई संविधान दिन नसके उनि पनि एक कमजोर शाशक शिद्ध हुनेछन । सबै ठाउमा सादा जिवन उच्च विचार प्रभावी हुन सक्दैन । समय अनुसार देश काल र परिस्थिती अनुसार आफु स्वएमले त्वारीत तथा कठोर निर्णय पनि गर्न सक्नुपर्दछ । तर त्यस्त निर्णायक क्षमतका धनी पक्कै पनि छैनन शुशिल कोईराला ।
नेपालको वर्तमान अवस्थालाई हेर्दा सादा जिवन उच्च विचारको व्यक्तिले खासै महत्वको भुमीका खेल्न सक्छ भन्नेमा शंका छ । सादा जिवन उच्च विचार भन्दा पनि कार्य कुशल स्वविवेकी तथा निर्णय भुमीका खेल्न सक्ने कार्यकारी प्रमुखको आवश्यकता छ आज नेपाललाई । राजनीतिक पार्टीहरु संग आआफनै बाध्यताहरु होलान तर आपना पार्टीगत बाध्यता हरु भन्दा पनि देश जुन बाध्यात्मक परिस्थितीमा छ त्यस तर्फ ध्यान केन्द्रीत गरेर मात्रै अघि बढन जरुरी देखिन्छ । शुशिल कोईराला कांग्रेसका नेता हुन र कांग्रेस त्यो पार्टी हो जसले व्यक्तिगत सत्ता सुखका लागि आफनै पार्टीको बहुमतको सरकारलाई पनि अल्पमतमा पारेर प्रधानमन्त्रीको कुर्चिमा बसेको पद च्यत गर्छ । स्मरण रहोस कि गिरिजा प्रसाद कोईरालाले आफु प्रधानमन्त्री हुन नपाएको झोकमा कृष्ण प्रसाद भट्टराईलाई पद च्युत गरेका थिए । हुन त गुट बाजि सबै दलको पुरानै बिमारी हो । यसले के पनि सिद्ध हुन्छ भने कांग्रेस पार्टी तथा कोईराला परिवार सत्ता सुखका लागि कुनै हद सम्म पनि जान सक्छ । अहिले आएर त्यही कांग्रेसका सभापति शुशिल कोईराला प्रधानमन्त्री बनेका छन । अहिलेको सत्ताँ समिकरणमा देशको दोश्रो ठूलो पार्टी एमाले निक्कै लचक देखियो । लचक मात्रै नभएर कमजोर पनि देखियो । यस्ता कमजोरीले एमालेको राजनीतिक भविष्यमा पनि नोक्सान हुने छ । अवसर गुमाउनु भनेको ठूलो भुल हो । देश कठिन दौर बाट गुजरी रहेको अवस्थामा एमालेको भुमीका ससक्त हुनुपर्ने थियो । तर उसलाई पनि गुट बाजिको बिमारीले ग्रस्त पार्दा त्यसको प्रत्यक्ष असर राष्ट्रिय समस्या समाधानमा परेको छ । एमाले पार्टीले देशको कार्यकारी प्रमुखको पद प्राप्त गर्नुमा भन्दा पनि आफनो उर्जा राष्ट्रपति को किचलोमा बर्बाद गरेको पाईयो । तर त्यसैमा पनि उसलाई पूर्ण सफलता पाएन । राष्ट्रपति कांग्रेसकै हुने भए पछि एमालेले प्रधानमन्त्रीको पद आफना लागि माग गर्नुपर्ने थियो । एमालेको यो
ठूलो कमजोरी हो । देशको वर्तमान अवस्थामा कोईरालाको भन्दा केपि ओलीको भुमीका प्रभावकारी रहने कुरा निश्चित छ । मुख्य कुरा पद होईन । मुख्य कुरा देशको संविधान हो । संविधान निर्माण लगायत देशका अन्य जल्दा बल्दा समस्या समाधानका लागि सुशिल कोइराला उपयुक्त पात्र हुन्छन भन्नेमा शंका गर्नुपर्दछ । कांग्रेसले पनि त्यस तर्फ ध्यान दिनुपर्ने थियो । शुशिल कोईराला संग त्यस्तो सुझबुझ र नेतृत्व कौशल छैन । कुनै पार्टीको प्रमुख हुनुमा र देशको शाशक प्रमुख हुनुमा धेरै फरक छ । कुनै पार्टीको ईतिहास हेरेर मात्रै हुदैन । सादा जिवन उच्च विचार अविवाहीत पक्ष्ँ माात्र हेरेर पनि हुदैन । अमुक पार्टीले काल खण्डमा देशलाई अमुख अमुख योगदान दिएको थियो भनेर मात्रै देशको वर्तमान समस्याको समाधान हुदैन । वर्तमान समयको समस्यालाई मध्यनजर राखेर व्यक्ति चयन हुनुपर्ने थियो । राष्ट्रपति कांग्रेसकै हुनेभएपछि एमालेले प्रधानमन्त्रीको पद आफुले लिनुपर्ने थियो । र अहिलेको अवस्थामा एमाले पार्र्टीका संसदीय दलका नेता केपि ओली उपयुक्त कार्यकारी प्रमुख हुन सक्थे । तर उसले राष्ट्रपति जस्तो रबर स्टम्प पदमा उर्जा खर्च ग¥यो । वर्तमान समयमा केपि ओली नै उपयुक्त प्रधानमन्त्री हुने थिए । तर यस बारे एमालेले अड्डी लिन सकेन हुन सक्छ एमालेको आन्तरीक कारणले होला तर राष्ट्रहीत सर्वोपरि हुन पर्दछ । ( कुनै पार्टीको इतिहास व्यक्तिको निजि जिवन शैलिले देशको वर्तमान समस्याको समाधान गर्न सक्दैन । ठीक समयमा ठोस निर्णय गर्न नसक्ने व्यक्तिले देशलाई नया दिशा दिन सक्दैन । बौद्धिक क्षमता कम भएको र निर्णायक भुमीका खेल्न नसक्ने व्यक्तिले उपयुक्त निर्णय गर्न सक्दैन । कोइरालाको सुस्त निति र गति लेपनि राष्ट्रिय हित गर्छ भन्नेमा शंका गर्ने ठाउ छ । नेपालका राजनीतिक पार्टीहरुमा गुटगत राजनीतिले गर्दा उच्च क्षमता भएका व्यक्तिले अवसर पाउदैनन । एमाले भित्र पनि चरम गुटबाजि छ । हुन सक्छ कि त्यही गुटबाजिका कारणले गर्दा एमाले पार्टीलाई धेरै लचकता देखाउनु प¥यो । राष्ट्रिय राजनीति तथा देश विकासका कार्यहरुमा राष्ट्रपतिको खासै निर्णयक भुमीका रहंदैन फेरी पनि एमाले राष्ट्रपतिको विषयमा अल्झीरहयो । नेपालको अहिलेको प्रमुख समस्या जनमुखी संविधान निर्माण गर्नुनै हो । संविधान निर्माण जस्तो अति महत्वपूर्ण कार्य काईराला जस्तो फिका व्यक्ति तत्व भएको व्यक्तिको अगुवाईमा सम्पन्न हुन्छ भन्नेमा धेरैले शंका गरेका छन । समग्र रुपमा विचारगर्दा दलहरु फेरी पनि संविधान निर्माणमा भन्दा पनि पदिय भागवण्डा मै अल्झीएको देखिन्छ । दलहरुमा संविधान निर्माण प्रति त्यो गंभिरता देखिंदैन जस्तो कि देखाउनुपर्ने हो ।
यीनि सबै विषयमा छलफल गर्दा सभाको तेश्रँे ठूलो दल एमाओवादीलाइ नजर अन्दाज गर्ने गल्ती गर्नु हुदैन । जे होस शुशिल कोइरालाको जिवन शैलि केलाएर हेर्दा उनि देशका लागि प्रभावकारी शाशक होलान जस्तो देखिंदैन । दलहरुको गुटबाजि र सत्ता संघर्षका कारणले गर्दा फेरी पनि देशले संविधान पाएन भने यो देशका लागि ठूलो दुर्भाग्य हुने
छ ।
एउटा विडम्बना के छ भने नेपालको राजनितिमा अविवाहित व्यक्तिलाई माहान त्यागिको रुपमा महिमा मण्डीत गर्ने चलन छ । तर अविवाहीत बस्नु नै सबै भन्दा ठूलो देश भक्ति हो भन्न सकिदैन । अविवाहित व्यक्तिलाई गैर जिम्मेवार पनि भन्न मिल्छ अविवाहीत व्यक्तिलाई जिम्मेदारीको ज्ञान हुदैन । अविवाहीत व्यक्ति संघर्षशिल हुुंदैन उसलाई कर्तव्यबोध र जिम्मेवारीको ज्ञान पनि हुदैन । अविवाहित व्यक्ति जिवनको यथार्थ संग पूर्ण परिचित पनि हुदैन । अविवाहित हुनुनै देश भक्तिको भराकाष्टा पक्कै पनि होईन । अविवाहित व्यक्तिलाई जिम्मेवारीबाट भागेको पनि भन्न सकिन्छ । जिम्मेवारी नबेहोरेको व्यक्ति संग जवाफ देहिता पनि हुदैन । अविवाहित बस्नु व्यक्तिको निजी पक्ष्ँ हो । राष्ट्रहित कै लागि अविवाहीत बसेको हो भने देखि कारण खुल्ला हुनुपर्दछ । संसारका सर्वाधीक व्यक्तिहरु विवाहित नै छन । शुशिल कोईरालालाई कुनै पनि लाभको पद प्रति निर्लिप्त भएको प्रचार पनि निक्कै गरिन्छ । तर यदी त्यसतै हो भने अहिले उनि किन निर्लिप्त हुन सकेनन । नेपालको राजनीतिमा पटक पटक कोइराला परिवारको पुनरावृद्धिले राष्ट्रिय राजनीतिमा बंश वादी परम्परालाई प्रसय दिएको कुरालाई पनि नकार्न मिल्दैन । सादा जिवन उच्च विचारका धनी श्री कोईरालाई यदी असफल भए ्भने उनको राजनीतिक जिवनमा पनि समय भन्दा पहिल्यै केपि भट्टराईको जस्तै राजनीतिक जिवनमा पूर्ण विराम लाग्न सक्छ । यस अर्थमा यति बेला नेपाललाई कुनै सुस्त शाशकको भन्दा पनि चुस्त दुरुस्त निर्णायक क्षमताको धनी शाशकको जरुरत छ ।
