एमाले तथा कां“ग्रेसका सामु अवसर र चुनौती

केशब काफ्ले
नेपलाका सचेत मतदाताहरुले एकपटक फेरि आफ्ना अमुल्य मत प्रकट गरिसकेका छन् । आफ्ना अमुल्य मतद्वारा मतदाताहरुले लोकतान्त्रिक पद्धतिमा अभ्यास गरिसकेका दुई पार्टी नेपाली का“ग्रेस तथा  एमालेलाई संविधान निर्माणको जिम्मा सुम्पेका छन् । विगतको संविधान सभामा यिनी दुई लाकतान्त्रिक पार्टी कमजोर अवस्थामा रहेका थिए । त्यसै कमजोर अवस्थाको एमाओवादीले फाईदा उठाउन खोज्दा संविधान सभाको अवसान भएको जनताले बुझेका छन् । तर आज यिनी दुवै पार्टीलाई मतदाताहरुले आफ्नो विश्वास सुम्पेका छन् । आजको अवस्थामा यिनि दुई पार्टीलाई एउटा ठूलो अवसर प्राप्त भएको छ । तर यो एउटा अवसर मात्र नभएर ठूलो चुनौती पनि हो । यद्यपि एमाले र कां“ग्रसको विगततर्फ फर्केर हेर्ने हो भने दुवै पार्टीमा विषेश भाइचारा रहेको पाईदैन ।  किनकि यी दुई विचारधाराका पार्टी हुन् । यिनका विचारधारा अनुसार पनि यिनिहरु दुई धुर्व हुन् उत्तरी र दक्षिणी तर समयले यिनिहरुलाई एकै ठाउ“मा उभ्याएको छ । अव यिनि दुवै पार्टीले विगतका कुराहरुलाई विगतमै पुरेर अहिले पाएको अवसरको सदुपयोग गर्दै मिलेर जानुको विकल्प छैन । सर्वप्रथम एमाले तथा कां“ग्रेसका नेताहरुले दुई विषयमा गहन विचार गर्नुपर्ने छ । त्यो के हो त भने अहिलेको जनादेश सत्ताका लागि नभएर संविधान निर्माणका लागि हो । सत्ता महत्वपूर्ण हो कि देशको संविधान महत्वपूर्ण हो  भन्ने विषयमा गम्भीर हुन अति आवश्यक छ दुवै दललाई ।
सत्तका लागि मरिहत्ते गर्नतर्फ लाग्ने हो भने यिनि दुवै दलले प्राप्त भएको सुवर्ण अवसर गुमाएर भविष्यमा आफुहरु पनि गुम हुने छन् । हेक्का रहोस् कि अहिलेको निर्वाचन सत्ताका लागि होईन संविधान निर्माणका लागि हो । देशका केहीप्रतिशत जनताले यस निर्वाचनलाई जुन रुपमा बुझेको भए पनि नेताहरुले यस निर्वाचलाई सत्तामुखी सम्झने गल्ती गर्न ह“ुदैन । संविधान निर्माणलाई भन्दा सत्तालाई र पदलाई महत्व दिईयो भने फेरि पनि संविधान बन्न सक्दैन । जसका दोषी यिनै दुवै दल हुने छन् । त्यसकारण यिनी दुवै दलका नेताहरु अति समझदारीका साथ अघि बढ्न जरुरी देखिन्छ ।
अर्कातर्फ सर्वअधिकार सम्पन्न प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीमण्डलको निर्णय नै मान्य हुने देशमा राष्ट्रपति तथा उराष्ट्रपतिको विषेश भुमिका रहं“दैन । त्यो एउटा गरिमामय पद मात्रै हो । त्यसकारण राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपति पदका लागि मरिहत्ते गरेर यिनै विषयलाई आफ्नो पार्टीको प्रतिष्ठाको विषय बनाएर अल्झिन पर्ने देखिदैन । एउटा अति नै महत्वको कुरा के भने विना अनुमोदन फेरि अर्को कार्यकाल पनि पुरानै राष्ट्रपति उपराष्ट्रपतिलाई निरन्तरता दिने कुरा पनि त्यति सान्दर्भिक देखिदैन । त्यसकारण उहा“हरु दुवैजनाले स्वतः पद त्याग गरेर संविधान निर्माणमा सहयोग गर्नुपर्ने देखिन्छ  । संविधान निर्माणका लागि कुनै पद वाधक हुनुुहु“दैन । उहा“हरु दुवै राष्ट्रका प्रथम अभिभावक हुनुहुन्छ । उहा“हरुका कारणले गर्दा पारिवारिक किचलो हुन्छ भने उहा“हरुले आफ्नो भुमिका त्याग दिनु पर्छ । त्यागको सुरुवात अभिभावकबाटै हुनुपर्छ ।
संविधान निर्माणलाई सर्वोपरी राख्ने हो भने पदीय आकांक्षा गौण हुन जान्छ । संविधान निर्माणमा गम्भीर भएर लाग्ने हो भने पदीय लालचमा कुनै पनि दल फस्न हु“दैन । देशका जनताले संविधान निर्माणका लागि मतदान गरेका हुन् । नकि पदीय लुछाचुंडि गर्न । प्रधानमन्त्री, मन्त्री बनेर विभिन्न ठूलाठूला पदहरु ओगटेर दाम कमाउनका लागि त भविष्यमा संसदीय निर्वाचन त हुनेनै छ ? यिनि कुरा चुनिएर गएका प्रतिनिधिहरुले पनि बुझ्न आवश्यक छ । अहिलेको अवश्यकता भनेको संविधान हो, सत्ता होईन । तर सुरुवाती अवस्था हेर्दा दुवै दल सत्ताका लागि पूणर््ा ललायित देखिन्छन् । जो कि यिनकालागि घातक हुने छ  । एमाले तथा कां“ग्रेसका सामुन्ने अर्को एउटा ठूलो चुनौतीको रुपमा एमाओवादी र माओवादी उभिएका छन् । साथमा अन्य साना दलहरु पनि छन् । यिनि दुवै पार्टीलाई सहमतिमा नल्याईकन संविधान निर्माण हुन गाह्रो पर्छ । त्यसकारण कां“ग्रस र एमाले जसलाई जनताले ठूलो जिम्मेवारी सुम्पेका छन् आपसमै सत्ता संघर्ष गर्नु भन्दा पनि हठ धर्मिकतामा उभिएको एमाओवादी तथा माओवादीलाई संविधान निर्माणमा कसरी सहमतिमा ल्याउने भन्ने तर्फ लाग्नुपर्ने देखिन्छ ।
यद्यपि एमाले का“ंग्रेसको मत गणनाले गर्दा यिनि दुई पार्टी दुई तिहाईका नजिक पुगेका छन् तर एमाओवादी र माओवादीको स्पष्ट उपस्थितिमा यिनलाई पाखा लगाएर जबरजस्ती गर्न उचित देखिदैन । हो यदि एमाओवादी र माओवादी पार्टीले आफ्नो हठ त्याग्दैनन् भने दुई तिहाईले संविधान घोषणा गर्ने अन्तिम विकल्प हुन सक्छ । तर त्यस्तो अवस्था आउनु भन्दा उनीहरुलाई पनि सहमतिमा लिएर संविधान निर्माण गर्नु नै प्रथम विकल्प हो । अहिलेको अवस्थमा एमाले तथा कां“गे्रस दुवै पार्टी एउटै धारामा बग्न बाध्य भएका छन् । समयले पनि यिनिहरुलँई नजिक आउने अवसर दिएको छ । संविधान निर्माणका क्रममा यिनि दुई पार्टीले आ–आफ्ना पार्टीगत सिद्धान्तलाई पनि एकै छिनका लागि भए पनि लचिलोपन दिनुपर्ने देखिन्छ । जसले कि यिनिहरुलाई संविधान निर्माण गर्न सहज होस् र समयमै संविधान बनोस् ।

का“ग्रेस तथा एमाले दुवै पार्टीले प्राप्त भएको यस अवसरको सदुपयोग गरेर वास्तवमा हामी नै प्रजातान्त्रिक पार्टी हौं भन्ने सन्देश जनतामा पु¥याउन सक्छन् । यिनि दुवै पार्टीले सत्ता र पदका लागि मरिहत्ते गरेर समय बर्वाद गरे भने र सत्ता केन्द्रीत राजनीतितिर लागेर फेरि पनि संविधान बन्न सकेन भने भविष्यले यिनिहरुलाई कठोर दण्ड दिने छ । एमाले तथा का“ंग्रेस दुवै
पार्टीमा अन्तरसंघर्ष र गुटबाजी मँैजुद छ । तर त्यस गुटबन्दीको छाया“ अब बन्ने सरकारमा पनि पर्न दिनुहु“दैन । दुवै पार्टीले विगतका कटुतालाई विगतमै राखेर जनताले दिएको मतको सदुपयोग गरेर आफुहरुलाई औवलसिद्ध गर्ने अवसर छ । यिनि दुवैपार्टीस“ग यतिबेला जनचाहना अनुसारको संविधान निर्माण गरेर ।
कुनै पनि पदलाई कसैले पनि आफ्नो प्रतिष्ठाको विषय नबनाएर सम्पूर्ण ध्यान संविधान निर्माणमा नै लगाउन आवश्यक छ । अन्यथा एमाले कां“ग्रेस दुवै पार्टीले प्राप्त भएको एउटा माहान अवसर गुमाउने छन् र यिनिहरुलाई इतिहासले माफ गर्ने छैन ।

समाजिक विकासमा बाल क्लबहरु सक्रिय
कमल काफ्ले
बुटवल, मंसिर २१ । आजका बालबालिका भोलिका कर्णधार हुन् । देश विकासमा बालबालिकाहरुको पनि भुमिका हुन्छ । बालबालिका भनेका का“चो माटो हुन् । उनीहरुलाई जस्तो बनायो त्यस्तै हुन्छन् । त्यसैले बालबालिकाहरुलाई सानै उमेरदेखि उचित शिक्षादिक्ष्ाँ दिनु जरुरी हुन्छ । बालबालिकाहरुको पहिलो पाठशाला भनेको उनीहरुको घर हो र पहिलो शिक्षक शिक्ष्ँिका भनेको उनीहरुका बाबुआमा नै हुन् । त्यसैले बच्चालाई भविष्यमा कस्तो बनाउने भन्ने कुरा उनीहरुको घरबाटै थालनी हुुनु जरुरी छ ।
त्यस्तैगरी बालबालिकाहरुको दोस्रँे पाठशाला भनेको विद्यालय हो । अर्थात् विद्यालय यस्तो पाठशाला हो जहा“ उनीहरुले आफ्नो भविष्य साथसथै भविष्यमा गर्ने कार्यको पनि सहि र गलत छुट्याउन सक्ने हुन्छन् । विद्यालय घर पछिको पाठशाला भएकाले बालबालिका भविष्यमा गएर कस्तो कार्य गर्ने भन्नेमा बाटो देखाउन विद्यालयको महत्वपूर्ण भुमिका हुन्छ । त्यसैले विद्यालयमा बालबालिकालाई उचित एवं नैतिक शिक्षा दिनु जरुरी हुन्छ । विद्यालयमा बालबालिकाहरुलाई उनीहरुको आफ्नो भविष्यको बारेमा, समाजविकासका बारेमा साथसाथै देशविकासको बारेमा पनि उचित शिक्ष्ाँ दिनु जरुरी हुन्छ ।
समाजविकासमा पनि बालबालिकाहरुको महत्वपूर्ण भुमिका रहेको हुन्छ । के गर्दा समाजिक विकास गर्न सकिन्छ र उनीहरुको तर्फबाट के कुराको सम्भव छ भन्ने जानकारी दिएमा पक्कै पनि बालबालिकाहरुले समाजिक विकासमा महत्वपूर्ण भुमिका निर्वाह गर्न सक्छन् । त्यसको लागि उनीहरुलाई विद्यालयहरुमा यसबारे विभिन्न तालिमहरु दिने, शैक्षिक परामर्स दिने, यसको भविष्यको फाईदा र उपलब्धिकोबारेमा ज्ञान दिने गर्नुपर्छ । साथै विद्यालयस्तरमा विभिन्न बालक्लबहरुको गठन गर्न लगाउने । जुन क्लबहरुबाट उनीहरु विकासका कार्य गर्न सकुन्, गरिब, देशलाई हितकारी सिद्ध हुने कार्य गर्न सकुन् ।
अहिले रुपन्देही जिल्लाभरिमा रहेका निजी तथा सरकारी विद्यालयमा गरी बालमैत्री स्थानीय शासन कार्यक्रम अन्तर्गत जम्मा ५७ वटा बालक्लबहरु गठन भएको बालमैत्री सम्पर्क व्यक्तिको रुपमा कारर्यरत भरत काउचाले जानकारी दिए । निमावि र मावि गरेर ३८ वटा बालक्लबहरु गठन भैसकेको पनि उनले बताए । जसमा सरकारीमा १९ र निमाविहरुमा १९ गरेर जम्मा ३८ वटा बालक्लबहरु गठन भएका हुन् । गठन भएका ३८ वटै बालक्लबहरुमा कुल ५२ प्रतिशत छात्र र ४८ प्रतिशत छात्राहरुको संख्या रहेका छन् । यि क्लबहरुले आफुहरुको तर्फबाट समाज विकासमा महत्वपूर्ण योगदान दिने बालमैत्री स्थानीय शासन कार्यक्रम अन्तर्गत विस्तारै प्रत्येक नगरमा विकासको काममा बालबालिकाहरुको पहुं“च गराउने विद्यालयलाई बालमैत्री बनाउने उद्देश्यले क्लब गठन गरिएको पनि उनले बताए । यस्ता क्लबहरुलाई प्रोत्साहनस्वरुप विभिन्न कार्यक्रममा नगरपालिकाले पनि सहयोग गर्दै आइरहेको पनि उनले बताए । यस्ता बालक्लबहरुलाई अझ प्रत्येक विद्यालयमा अनिवार्यरुपमा गठन गराई उनीहरुलाई तालिमको समेत व्यवस्था गर्ने उद्देश्य रहेको पनि जानकारी दिए ।
यि बालक्लबका अध्यक्ष तथा सचिवहरुलाई अब बालबिकास, समाजविकास र देशविकासमा बालबालिकाको भुमिका भन्ने कार्यक्रममा सहभागी बनाएर तालिम दिने र उनीहरुद्वारा क्लबमा रहेका अन्य सदस्यहरुलाई पनि यसबारे तालिम दिने उद्देश्य रहेको उनले बताए । जसले गर्दा समाजमा हुने बालहिंसालाई रोक्न बालबालिकाहरु आफै पनि सक्षम हुने उनले बताए ।
बढ्दो शहरीकरण र आधुनिकतासं“गै समाजमा हुने विभिन्न खाले नैतिक, अनैतिक परिवर्तनहरुले बालबालिकाहरुको भविष्यलाई निश्चय पनि प्रभाव त पार्छ नै । समाजमा हुने यस्ताखाले परिवर्तनबाट कति बालबालिकाहरु पीडित हुन्छन् । बालबालिकामा हुने यो खाले हिंसा रोक्न विद्यालयस्तरमा तथा सामाजिक स्तरमा बालक्लबहरु गठन गर्नु पनि उचित नै हो । यस्ता बालक्लबहरुले बालबालिकामा हुने हिंसा रोक्न र समाज विकास गर्न पक्कै पनि आफै सक्षम हुने छन् तथा विद्यालय र सामजिक स्तरमा बालक्लबहरु गठन गर्नु पनि जरुरी छ ।

समाजिक विकासमा बाल क्लबहरु सक्रिय

समाजिक विकासमा बाल क्लबहरु सक्रिय
कमल काफ्ले
बुटवल, मंसिर २१ । आजका बालबालिका भोलिका कर्णधार हुन् । देश विकासमा बालबालिकाहरुको पनि भुमिका हुन्छ । बालबालिका भनेका का“चो माटो हुन् । उनीहरुलाई जस्तो बनायो त्यस्तै हुन्छन् । त्यसैले बालबालिकाहरुलाई सानै उमेरदेखि उचित शिक्षादिक्ष्ाँ दिनु जरुरी हुन्छ । बालबालिकाहरुको पहिलो पाठशाला भनेको उनीहरुको घर हो र पहिलो शिक्षक शिक्ष्ँिका भनेको उनीहरुका बाबुआमा नै हुन् । त्यसैले बच्चालाई भविष्यमा कस्तो बनाउने भन्ने कुरा उनीहरुको घरबाटै थालनी हुुनु जरुरी छ ।
त्यस्तैगरी बालबालिकाहरुको दोस्रँे पाठशाला भनेको विद्यालय हो । अर्थात् विद्यालय यस्तो पाठशाला हो जहा“ उनीहरुले आफ्नो भविष्य साथसथै भविष्यमा गर्ने कार्यको पनि सहि र गलत छुट्याउन सक्ने हुन्छन् । विद्यालय घर पछिको पाठशाला भएकाले बालबालिका भविष्यमा गएर कस्तो कार्य गर्ने भन्नेमा बाटो देखाउन विद्यालयको महत्वपूर्ण भुमिका हुन्छ । त्यसैले विद्यालयमा बालबालिकालाई उचित एवं नैतिक शिक्षा दिनु जरुरी हुन्छ । विद्यालयमा बालबालिकाहरुलाई उनीहरुको आफ्नो भविष्यको बारेमा, समाजविकासका बारेमा साथसाथै देशविकासको बारेमा पनि उचित शिक्ष्ाँ दिनु जरुरी हुन्छ ।
समाजविकासमा पनि बालबालिकाहरुको महत्वपूर्ण भुमिका रहेको हुन्छ । के गर्दा समाजिक विकास गर्न सकिन्छ र उनीहरुको तर्फबाट के कुराको सम्भव छ भन्ने जानकारी दिएमा पक्कै पनि बालबालिकाहरुले समाजिक विकासमा महत्वपूर्ण भुमिका निर्वाह गर्न सक्छन् । त्यसको लागि उनीहरुलाई विद्यालयहरुमा यसबारे विभिन्न तालिमहरु दिने, शैक्षिक परामर्स दिने, यसको भविष्यको फाईदा र उपलब्धिकोबारेमा ज्ञान दिने गर्नुपर्छ । साथै विद्यालयस्तरमा विभिन्न बालक्लबहरुको गठन गर्न लगाउने । जुन क्लबहरुबाट उनीहरु विकासका कार्य गर्न सकुन्, गरिब, देशलाई हितकारी सिद्ध हुने कार्य गर्न सकुन् ।
अहिले रुपन्देही जिल्लाभरिमा रहेका निजी तथा सरकारी विद्यालयमा गरी बालमैत्री स्थानीय शासन कार्यक्रम अन्तर्गत जम्मा ५७ वटा बालक्लबहरु गठन भएको बालमैत्री सम्पर्क व्यक्तिको रुपमा कारर्यरत भरत काउचाले जानकारी दिए । निमावि र मावि गरेर ३८ वटा बालक्लबहरु गठन भैसकेको पनि उनले बताए । जसमा सरकारीमा १९ र निमाविहरुमा १९ गरेर जम्मा ३८ वटा बालक्लबहरु गठन भएका हुन् । गठन भएका ३८ वटै बालक्लबहरुमा कुल ५२ प्रतिशत छात्र र ४८ प्रतिशत छात्राहरुको संख्या रहेका छन् । यि क्लबहरुले आफुहरुको तर्फबाट समाज विकासमा महत्वपूर्ण योगदान दिने बालमैत्री स्थानीय शासन कार्यक्रम अन्तर्गत विस्तारै प्रत्येक नगरमा विकासको काममा बालबालिकाहरुको पहुं“च गराउने विद्यालयलाई बालमैत्री बनाउने उद्देश्यले क्लब गठन गरिएको पनि उनले बताए । यस्ता क्लबहरुलाई प्रोत्साहनस्वरुप विभिन्न कार्यक्रममा नगरपालिकाले पनि सहयोग गर्दै आइरहेको पनि उनले बताए । यस्ता बालक्लबहरुलाई अझ प्रत्येक विद्यालयमा अनिवार्यरुपमा गठन गराई उनीहरुलाई तालिमको समेत व्यवस्था गर्ने उद्देश्य रहेको पनि जानकारी दिए ।
यि बालक्लबका अध्यक्ष तथा सचिवहरुलाई अब बालबिकास, समाजविकास र देशविकासमा बालबालिकाको भुमिका भन्ने कार्यक्रममा सहभागी बनाएर तालिम दिने र उनीहरुद्वारा क्लबमा रहेका अन्य सदस्यहरुलाई पनि यसबारे तालिम दिने उद्देश्य रहेको उनले बताए । जसले गर्दा समाजमा हुने बालहिंसालाई रोक्न बालबालिकाहरु आफै पनि सक्षम हुने उनले बताए ।
बढ्दो शहरीकरण र आधुनिकतासं“गै समाजमा हुने विभिन्न खाले नैतिक, अनैतिक परिवर्तनहरुले बालबालिकाहरुको भविष्यलाई निश्चय पनि प्रभाव त पार्छ नै । समाजमा हुने यस्ताखाले परिवर्तनबाट कति बालबालिकाहरु पीडित हुन्छन् । बालबालिकामा हुने यो खाले हिंसा रोक्न विद्यालयस्तरमा तथा सामाजिक स्तरमा बालक्लबहरु गठन गर्नु पनि उचित नै हो । यस्ता बालक्लबहरुले बालबालिकामा हुने हिंसा रोक्न र समाज विकास गर्न पक्कै पनि आफै सक्षम हुने छन् तथा विद्यालय र सामजिक स्तरमा बालक्लबहरु गठन गर्नु पनि जरुरी छ ।

दुव्र्यसनको शिकार अबोधहरु
कमल काफ्ले
बुटवल । एक सर्को चुरोटबाट सुरु हुन सक्छ, धुम्रपानकोे डरलाग्दो तलतलतिरको यात्रा । अभिभावकहरु छोराछोरी सातआठ कÔामा पुग्नासाथ सजग भइहाल्नुपर्ने देखिन्छ । हजारौ“ नेपाली युवाको भविष्य धुम्रपान तथा ड्रग्सले ध्वस्त भएको छ । विशेÈ बन्ने ध्याउन्न र देखासिकीमा धेरै युवा धुम्रपान तथा लागुऔÈधको दुव्र्यसनी भएका छन् । नेपालमा विनाशको यो व्यापार बर्सेनी बढ्दो छ । दुव्र्यसनीलाई सुधार्न खडा भएका पुनःस्थापना केन्द्रहरु व्यापार गर्नको लागि भएका छन् ।  यस्ता लागु पदार्थहरु विषेश गरेर कुनै टेन्सन, थकान तथा खुशिको अवसरमा प्रयोग गर्ने गरिन्छ ।
अहिले यो धुम्रपानको लत युवाहरु संं“गसं“गै बालबालिकाहरुमा पनि देखापर्न थालेको छ । कतिपय विद्यालय जाने विद्यार्थीहरु पनि विद्यालय नजिकैका होटलहरुमा चुरोट, सुर्ती, वियर, गा“जा खाइरहेका भेटिन्छन् । हुन त सरकारले सार्वजनिक स्थानमा धुम्रपान गर्नको लागि निषेध गरेता पनि यसको पुर्णरुपमा भने पालना हुन सकेको छैन । सार्वजनिक स्थानहरुमा पनि युवाहरुलाई चुरोट र गा“जा खाइरहेको भेट्न सकिन्छ । हुन त यो नियम लागु भएपछि पहिलेको भन्दा केही कमी  अवश्य पनि आएको तर पनि नियम कडाईका साथ लागु नहु“दा युवाहरुमा डर र त्रास भन्ने हराएर गएको छ ।
धुम्रपान गर्ने विषेश गरेर १३—१४ वर्षे बालबालिकाहरु देखि क्याम्पस पढ्ने युवाहरुले बढी मात्रामा धुम्रपान गर्ने गरेका छन् । परिवारको माया नपाउनु, परिवारबाट टाढा बसेर पढने, कुनै टेन्सन र साथीभाइस“ंगको मेलमिलापमा युवाहरुले धुम्रपान गर्दछन् ।
साथीभाइको लहलहैमा लागेर धुम्रपान गर्ने युवाहरु पनि प्रशस्त छन् । त्यसैका एक उदाहरण हुन् बुटवल सुख्खानगर निवासी अनिल गौतम । उनी विगत ५ वर्ष देखि धुम्रपान गर्दै आइरहेका छन् । ‘शुरुशुरुमा क्याम्पस पढ्दा नास्ता खान जा“दा साथीहरु मात्र  चुरोट पिउने गर्दथे तर केही दिनपछि साथीहरुले मलाई पनि कर गर्न थाले र आफ्नै पैसाले चुरोट खुवाउन थाले । एकदिन, दुईदिन गर्दागर्दै बानी परिहाल्यो, अहिले छुटाउन मुस्किल परिरहेको छ ’। उनले बताए । त्यस्तै अर्का उदाहरण हुन् १४ वर्षे बालक भिम सुनुवार । उनी अहिले कक्षा ६ पढ्दैछन् तर उनी परिवारसं“ग लुकिछिपि धुम्रपान गर्ने गरेका छन् । शुरुशुरुमा त दाइहरु र दाइका साथीहरुले चुरोट खाएको देख्दा कस्तो हुन्छ भन्ने ईच्छा जागेको थियो । दाईहरुले खाएको चुरोटको ठुटा खान्थें तर पछि पछि धेरै खान मन लाग्यो त्यसैले उनले लुकिछिपि चुरोट पिउने गरेको उनको भनाइ छ ।
युवायुवतीमा आफूलाई अरुभन्दा भिन्न देखाउने चाहना बढी नै हुन्छ । के गर्दा अरुभन्दा फरक र ‘स्मार्ट’ देखिन सकिन्छ भनेर उनीहरु खानपानदेखि गेटअपसम्म विशेÈ केही गर्न खोजिरहेका हुन्छन् । यही मेसोमा उनीहरु कुलतमा फस्न पुग्छन् । साथीले ‘एक सर्को त हो नि तान् न’ भन्दै दिएको चुरोटको सर्कोले उनीहरुलाई बिस्तारै कुलतको महासागरमा पु¥याएको हुन्छ । कुलतमा लागेका अधिकांश साथीसं“गतकै कारण्ँ आफू बिग्रेकोे बताउ“छन् । ९० प्रतिशत दुव्र्यसनीहरुले साथीका कारण्ँ खान सुरु गरेको बताउने गरेका छन् भने ७० प्रतिशतभन्दा बढी दुव्र्यसनीले लागुऔÈध प्रयोग गर्ने साथीहरुबाटै प्राप्त गर्दै आएको तथ्यांक छ ।
किशोरावस्थामा देखासिकी गर्ने होडबाजीका कारण्ँ तन्नेरीहरु दुव्र्यसनमा फस्दै गएको बताउ“छन् । कसैले केही राम्रो वा नराम्रो नया“ काम गर्नेबित्तिकै त्यसकै नक्कल गर्न थालिहाल्छन्, उनी भन्छन्, रहरमा सिकेको त्यही बानी पछि गएर कुलत बन्छ । कस्तो हुन्छ चाखिहालौ“ न भन्ने वाक्यबाट सुरु भएको दुव्र्यसनको लत नियन्त्रण्ँबाहिर जान्छ ।

दुव्र्यसनको शिकार अबोधहरु
कमल काफ्ले
बुटवल । एक सर्को चुरोटबाट सुरु हुन सक्छ, धुम्रपानकोे डरलाग्दो तलतलतिरको यात्रा । अभिभावकहरु छोराछोरी सातआठ कÔामा पुग्नासाथ सजग भइहाल्नुपर्ने देखिन्छ । हजारौ“ नेपाली युवाको भविष्य धुम्रपान तथा ड्रग्सले ध्वस्त भएको छ । विशेÈ बन्ने ध्याउन्न र देखासिकीमा धेरै युवा धुम्रपान तथा लागुऔÈधको दुव्र्यसनी भएका छन् । नेपालमा विनाशको यो व्यापार बर्सेनी बढ्दो छ । दुव्र्यसनीलाई सुधार्न खडा भएका पुनःस्थापना केन्द्रहरु व्यापार गर्नको लागि भएका छन् ।  यस्ता लागु पदार्थहरु विषेश गरेर कुनै टेन्सन, थकान तथा खुशिको अवसरमा प्रयोग गर्ने गरिन्छ ।
अहिले यो धुम्रपानको लत युवाहरु संं“गसं“गै बालबालिकाहरुमा पनि देखापर्न थालेको छ । कतिपय विद्यालय जाने विद्यार्थीहरु पनि विद्यालय नजिकैका होटलहरुमा चुरोट, सुर्ती, वियर, गा“जा खाइरहेका भेटिन्छन् । हुन त सरकारले सार्वजनिक स्थानमा धुम्रपान गर्नको लागि निषेध गरेता पनि यसको पुर्णरुपमा भने पालना हुन सकेको छैन । सार्वजनिक स्थानहरुमा पनि युवाहरुलाई चुरोट र गा“जा खाइरहेको भेट्न सकिन्छ । हुन त यो नियम लागु भएपछि पहिलेको भन्दा केही कमी  अवश्य पनि आएको तर पनि नियम कडाईका साथ लागु नहु“दा युवाहरुमा डर र त्रास भन्ने हराएर गएको छ ।
धुम्रपान गर्ने विषेश गरेर १३—१४ वर्षे बालबालिकाहरु देखि क्याम्पस पढ्ने युवाहरुले बढी मात्रामा धुम्रपान गर्ने गरेका छन् । परिवारको माया नपाउनु, परिवारबाट टाढा बसेर पढने, कुनै टेन्सन र साथीभाइस“ंगको मेलमिलापमा युवाहरुले धुम्रपान गर्दछन् ।
साथीभाइको लहलहैमा लागेर धुम्रपान गर्ने युवाहरु पनि प्रशस्त छन् । त्यसैका एक उदाहरण हुन् बुटवल सुख्खानगर निवासी अनिल गौतम । उनी विगत ५ वर्ष देखि धुम्रपान गर्दै आइरहेका छन् । ‘शुरुशुरुमा क्याम्पस पढ्दा नास्ता खान जा“दा साथीहरु मात्र  चुरोट पिउने गर्दथे तर केही दिनपछि साथीहरुले मलाई पनि कर गर्न थाले र आफ्नै पैसाले चुरोट खुवाउन थाले । एकदिन, दुईदिन गर्दागर्दै बानी परिहाल्यो, अहिले छुटाउन मुस्किल परिरहेको छ ’। उनले बताए । त्यस्तै अर्का उदाहरण हुन् १४ वर्षे बालक भिम सुनुवार । उनी अहिले कक्षा ६ पढ्दैछन् तर उनी परिवारसं“ग लुकिछिपि धुम्रपान गर्ने गरेका छन् । शुरुशुरुमा त दाइहरु र दाइका साथीहरुले चुरोट खाएको देख्दा कस्तो हुन्छ भन्ने ईच्छा जागेको थियो । दाईहरुले खाएको चुरोटको ठुटा खान्थें तर पछि पछि धेरै खान मन लाग्यो त्यसैले उनले लुकिछिपि चुरोट पिउने गरेको उनको भनाइ छ ।
युवायुवतीमा आफूलाई अरुभन्दा भिन्न देखाउने चाहना बढी नै हुन्छ । के गर्दा अरुभन्दा फरक र ‘स्मार्ट’ देखिन सकिन्छ भनेर उनीहरु खानपानदेखि गेटअपसम्म विशेÈ केही गर्न खोजिरहेका हुन्छन् । यही मेसोमा उनीहरु कुलतमा फस्न पुग्छन् । साथीले ‘एक सर्को त हो नि तान् न’ भन्दै दिएको चुरोटको सर्कोले उनीहरुलाई बिस्तारै कुलतको महासागरमा पु¥याएको हुन्छ । कुलतमा लागेका अधिकांश साथीसं“गतकै कारण्ँ आफू बिग्रेकोे बताउ“छन् । ९० प्रतिशत दुव्र्यसनीहरुले साथीका कारण्ँ खान सुरु गरेको बताउने गरेका छन् भने ७० प्रतिशतभन्दा बढी दुव्र्यसनीले लागुऔÈध प्रयोग गर्ने साथीहरुबाटै प्राप्त गर्दै आएको तथ्यांक छ ।
किशोरावस्थामा देखासिकी गर्ने होडबाजीका कारण्ँ तन्नेरीहरु दुव्र्यसनमा फस्दै गएको बताउ“

। कसैले केही राम्रो वा नराम्रो नया“ काम गर्नेबित्तिकै त्यसकै नक्कल गर्न थालिहाल्छन्, उनी भन्छन्, रहरमा सिकेको त्यही बानी पछि गएर कुलत बन्छ । कस्तो हुन्छ चाखिहालौ“ न भन्ने वाक्यबाट सुरु भएको दुव्र्यसनको लत नियन्त्रण्ँबाहिर जान्छ ।

जातीय नाराका कारण एमाओवादीको हार
केशब काफ्ले

नेपालका अर्धविकसीत जनताका विचमा अति विद्धानमानिएका कम्युनिष्ट नेता श्री बाबुराम भट्टराई तथा छापामार युद्धका कुशल नेतृत्व कर्ता पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड दुवै जना यतिबेला मणिहराएको सर्प झै व्याकुल भएका  छन । विद्धान मानिएका डा  बाबुराम भट्टराईको सम्पुर्ण विद्धता एकपटक फेरी विफल भएको छ । उनको विदेशमा गएर प्राप्त गरेको विद्यावारीदिको उपाधि नेपालमा भने सफल हुन सकेको छैन । विद्धान भट्टराईका विज्ञ आखाले र उनको विद्यताले नेपाली जनताको मनभाव बुझन सकेन । तसर्थ उनको विद्यता एकपटक फेरी फेल खाएको छ । व्यक्ति विद्धान नहुनु खासै दुखको कुरा होईन तर विद्धान भएर पनि पटक पटक विद्यता फेल हुनुभनेको दुखको कुरा हो । बाबुराम भट्टराईको साथमा पनि यहि भईरहेको छ ।
एमाओवादीका अर्का नेता प्रचण्ड जोकि एमाओवादीका छापामार युद्ध देखि आज सम्म पनि कमाण्डर नै छन । उनले पनि १० वर्ष सम्म गोलीको नेतृत्व कुशलता पुर्वक ग्रेका थिए । तर जनताको माझमा बोलीको नेतृत्व गर्न सकेनन । अर्थात बुलेटको नेतृत्व बुझेका भए पनि व्यालेटको नेतृत्व गर्न सकेनन । तसर्थ दुवै नेता चारो खाने चित भएका छन । यहा निर दुखको कुरा के छभने यिनी दुवै नेतामा अझै पनि होस पसेको छैन । हामीले कहानिर के गल्ती ग¥यौ जनताले हामीलाई किन यो हालमा पु¥याए,भनेर आत्म चिन्तन गर्ने बेलामा उनिहरुले अनेक प्रकारका प्रलाभ गर्दै छन , आफनो सर्मनाक हाकरका लागि नेपाल सरकार नेपाली जनता तथा विपक्षीहरुलाई जिम्मेवार ठहराएर आफुहरु पानीमाथि ओभानो बन्नी कोसीस गरिरहेका छन । यो सरासर नेपाली जनताको र उनले दिएको भोटको घोर अपमान हो । बाबुराम भट्टराई तथा प्रचण्डको बिचारमा जातियताको आधारमा जातिय धुव्रीयकरण भएर भोटको पनि धु्रविकरण हुदै आफुहरुको बहुमत आउनुपर्नि थियो । यस कुरामा उनिहरु निश्चित थिए । तर यही निर उनिहरुको विचारले फेल खायो । पहिलो संविधानसभा भंग हुनुभन्दा केही दिन पहिला प्रचण्डले सडकमा उतारेका आदिवास्ी जनताको उपस्थिती देख्दा प्रच्ण्ड मण्डलिहरुको विचारमा जातिय राजनितिले बहुमत ल्याउन पर्ने थियो । तर आदिवासी जनजाति जनतापनि ध्ेरै सचेत भैसकेका छन । उनिहरु पनि संसार संगै २१औ सताब्धिमा नै आफुहरुलाई स्थापित गरिसकेका छन । आज उनिहरुलाई बेबकुफ बनाएर भुसमा सुताउन त्यति सजिलो छैन । उनिहरुमा विषेश त आदिवासी जनजातिको युवा वर्गमा शिक्ष्ाँको राम्रो पकड भैसकेको छ । उनिहरुले नेताहरुको कुटील चालबाजि बुझिसकेका छन । उनिहरु आफनो हक अधिकार प्रति पनि सचेत बनिसकेका छन । । त्यसकारण उनिहरुलाई समाज बाट एक्लाएर राख्न अब सकिदैन । उनिहरुले माओवादीहरुको जातिय फुट हालेर सामाजिक सदभावनामा खलबल पारेर आफुहरुले राज गर्ने निति बुझिसकेका छन । त्यसैको प्रमाण हो अहिलेको चुनावी नतिजा ।
सदिऔ देखि सबै जात जाति संग सदभावना र सौहार्द पूर्ण वातावरणमा ढाल्दै आएका आदिवासी जनजातिलाइ एमाओवादीले एक्ल्याउन खोजेको थियो तर उनिहरुले माओवादीको यो
चाल कुशलता पुर्वक नकार दिएका छन । यसले के पनि प्रमाणित हुन्छ भने नेताहरुले चाहदैमा नेपाली जनता आपसमा फुटन तयार छैनन । यो सबै दलका नेताहरुलाई एउटा कडा चेतावली पनि हो । जातियताको भावनालाई हतियारको रुपमा प्रयोग गरेर आफनो राजनितिक स्वार्थ पूर्ति गर्ने राजनितिक दलहरुका लागि थप्पड हो अहिलेको चुनावी परीणाम । साथै विविधतामा एकताको सन्देस पनि हो । तर विद्धान ठानिएका नेता  भट्टराई तथा प्रचण्डले जनताको भावनालाई बुझन सकेनन । दश दश वर्ष सम्म भिषण गृहयुद्ध बाट पिडित बनेका जनताले फेरी जातियताको राजनिति गरेर जातिय द्धन्द्ध निम्त्याएर पिडा भोग्न तयार छैनन नेपाली जनता ।
जातिय नारा घन्काएर आपसी भाईचारा सामाजिक सदभावलाई चोट पु¥याएर राज गर्ने सपना विफल पारेका छन नेपाली जनताले ।
त्यसकारण एमाओवादीका नेतृत्व कर्ताहरुले आफना एजेण्डाहरुमा आफनो पार्टीभित्र गम्भिर भएर छलफल गर्न पर्नी देखिन्छ । आफनो हारको जिम्मा अरुमाथि थोपर्न भन्दा पनि आफनो कमीकमजोरी केलाउन जरुरी भएको छ एमाओवादीलाइ । आफना बुहमत आएमात्रै संविधान निर्माण गर्नि अन्यथा संविधान निर्माणमा भागै नलिनी या एन केन प्रकरणबाट संविधान निर्माणमा व्यवधान उत्पन्न गर्निखालका नितिले एमाओवादीलाइ भविष्यमा अझै तल झार्ने छ । विद्धान ठानिएका नेता भट्टराईले आफुहरुले भनेजस्तो भनए फेरीबाट २०५२ निम्त्याउने धम्की पनि दिएका छन । तर हेक्का रहोस वितेको समय फ्र्केर आउदैन । समय मुल्यवान छ । आज अवस्था २०५२को जस्तो छैन जनताको दिमागमा २०४७ पनि छैन , ०५२ पनि छैन । हामीधेरै अगाडि बढिसकेका छौ । अर्को तर्पm कांग्रेस तथा एमालेका नेताहरुले पनि आफना पार्टी भोट दिएर जिताएकोमा मख्ख पर्न पर्नि अवस्था छैन चुनौतीहरुको भरमार छ उनिहरुका समुन्ने । कांग्रेस तथा एमालेले जुन एजेण्डा लिएर जनता सामु भोट माग्न गएका थिए संविधान निर्माणका दौरान तिनिएजेण्डालाइ सम्बोधन गर्न सक्नु पर्छ । जनताले जुन चाहाना र जुनभावले उनिहरुलाई जताएका छन त्यसभावनाको कदर हुृनुपर्दछ । चुनावी घोषणापत्रमा जिकीर गरेका नारा अनुसार जनताको भावना बुझेर अघि बढन र संविधानमा तिनि एजेण्डा र भावना समेटिनु जरुरी छ ।
अब नेपालमा जातिय उत्थानका कुरा गरेर दिर्घकालीन राजनिति हुन सक्दैन । धनि गरिब,शिक्षित,अशिक्ष्ँित, रोगि,निरोगि , उच्च, निम्न सबै जातमा बराबर छन । त्यसकारण जातिय उत्थानमा होईन की वर्गिय उत्थानमा ध्यान दिनु जरुरी छ राजनितिक पार्टीहरुलाई । अन्यथा अरु राजनितिक पार्टीहरुको पनि आगामि दिनहरुमा अहिले माओवादीको जुनहाल भयो त्यही हाल हुन सक्छ । यदी माओवादी नेताहरुले जातिय उत्थानका कुरा उठाएर समाजमा विचलन उत्पन्न गर्नु भन्दा वर्गिय उत्थानको नारा घन्काएको भए एमाओवादी आज सम्भवत बहुमतमा आउने
थियो होला । जाति विषेशका आधारमा राजनिति गर्नेपार्टीको हालत यस्तै हुने छ भन्ने प्रमाण हो अहिलेको चुनावी परिणाम ।
त्यसकारण एमाओवादीको नेतृत्व तहले गम्भिर चिन्तन , मन्थन गर्न जरुरी देखिन्छ । आफनो विद्धता साबित गर्न नसकेका भट्टराईले अझै पनि भन्दै छन कि हाम्रँे एजेण्डा हारेको छैन ।
कहिले हार्छ त उनको एजेण्ड तब जब माओवादीको नाम लिने वाला पनि कोही हुने छैनन नेपालामा ? उनको भाषाले त त्यस्तै लाग्छ । नेपालका  धेरै दुखित पिडित जनताहरुको आशाको केन्द्र विन्दु बनेको थियो एमाओवादी पार्टी तर कालात्तरमा पुग्दा जनताका आशा भरोसा तोडेर एक्लो लिकमा दगुर्नि कोशिस गर्दा दर्घटनामा परेको हो एमाओवादी । एउटा लिकमा रेल हुईकिन सक्दैन । जसले एक्लो लिकमा रेल हुईकाउने कोशिस गर्छ त्यो ठूलो दुर्घटनामा पर्छ भन्ने कुरा निश्चित छ ।

पाउन नसकेको अधुरो प्रेम कथा

पाउन नसकेको अधुरो प्रेम कथा
कमल काफ्ले ‘राज’
भन्छन् जीवन एक यात्रा हो । मेरो यात्रा पनि गतिशिल तरिकाले अगाडि बढ्दै थियो । मेरो घरमा आथिर्क समस्या तथा मेरो भाई र मलाई स्याहार गर्न नसकेकाले बुटवल आएर बस्नु प¥यो । बुटवलमा बसेर पनि म सानो तिनो काम गर्दै पढदै गरेको थिए । हाम्रो परिवार एक आर्काको मायामा चल्थ्यो । मलाई परिवारका सबैले माया गर्थे धेरै माया  गर्थे  ।  माया धेरै पाएर होला कसैले हप्कायो भने पनि मेरो आ“खाबाट आ“शुका धारा बग्न थाल्थ्यो । म धेरै रुन्चे थिए कसैको सानो कुराले पनि मेरा चित्त दुख्थ्यो र म रोइहाल्थे । सायद कसैको वचन नखाएर र मेरो बुवा र आमाको माया पाएर होला । दिनहरु आङ्खनै बेगमा बितिरहेको थियो । दिनहरु वितिरह“दा कÔा ६ मा पढ्दाखेरी बर्Èा नाम गरेकी केटी भर्ना भएकी थिईन । स्कुलमा छ“दा सबैसंग बोल्ने, खेल्ने गरिन्थ्यो साथिहरुले मलाई विशाल भनेर बोलाउथे । उनीसंग पनि एक दिन , दुईदिन गर्दा गर्दै उनीसंग पनि हा“स्ने,खेल्ने हुन थाल्यो । सा“च्चै नै उनी र म अरु भन्दा पनि मिल्ने साथी थियौं । उनी मलाई मायाले होला काले भनेर बोलाउने गर्थिन । मैले पनि उलाई छुच्चि भनेर बोलाउने गर्थे । खेल्ने तथा बोल्ने क्रममा म अरु केटी साथि संग बोल्यो भने उनी रिसाउ“थिन भने उनीसंग अरु कोही केटासाथीहरु बोलेमा म पनि रिसाउ थे । अनि दुईजना मात्र भेट भएको बेलामा आफैं कान समातेर हामी एकअर्कासित माफि माग्थ्यौ“ । कति रमाइलो थिए ति दिन । अहिले सम्झ्यो भने मन भतभति पोलेर आउछ । उनी एकदिन स्कुल आईनन् भने शंका , उपशंकाले मेरो मनमा डेरा जमाउथ्यो । अनि सोच्न थाल्थे, कतै उनलाई केही त भएको छैन रु भन्ने प्रश्न मेरो मनमा ठूलो ढुंगा बनी छाईरहन्थ्यो, त्यो दिन पढेको जस्तो पनि लाग्दैनथ्यो । अनि म स्कुल कारण्ँवश नजादा उनलाई पनि यस्तै हुदोरहेछ अनि अर्को दिन स्कुल गयो भने रुन्चे स्वरमा भन्थिन ‘हिजो किन नआएको रु तिमी नआउदा मलाई नरमाइलो लाग्छ भन्ने थाहा छैन । भोलिदेखि आएनौ भने मैले जानेको छु ।’’ यस्तै यस्तै भनेर गाली गथिनर्् अनि कान समातेर माफि माग्न लगाउथिन । बस् यहि कुरा सम्झन्छु,अनि कता कता रमाईलो अनुभूती हुन्छ । अनि कताकता त्यो पल फेरी फर्केको भए कति रमाइलो हुन्थ्यो होला । समय वित्ने क्रम जारी नै थियो । समयले आङ्खनो चक्र लगाईरहेको थियो । यस्तैमा हामी पनि ठूला भइसकेका थियौं । एकदिनको कुरो हो सायद हामी कÔा ७ कक्षमा पढ्थ्यौ । त्यतिबेला खेल्ने क्रममा डेस्कबाट लडेर ठूलो चोट लाग्यो र म हिड्न सकिन । मलाई अझै पनि याद छ त्यो पल, त्यो Ôण्ँ जब म हिड्न नसकेर पिडाले छटपटाएको बेला उनी कति रोएकी थिइन । उनको आ“खाबाट निस्केको आ“सु सम्झदा अझैपनि, अझैपनि मेरो मन पिरोलिन्छ । उनीसंगै भेट्न पाए हुन्थ्यो जस्तो अझै पनि हुन्छ । तर के गर्ने उनी अहिले मसंग नभएपछि । एक दिनको कुरा हो त्यसदिन मेरो खुट्टा मकिर्एको रहेछ । आथिर्क स्थिती कमजोर भएका कारण्ँले हामीले समान्य उपचार मात्र ग¥यौं । तरपनि धेरै दिन लाग्ने भयो र म स्कुल जान नपाउने भए । म धेरै दुखि थिए किनकी मैले उनलाई भेट्न पाउने थिइन । मैले मनमनै भगवानलाई पुकारे । भगवानले पनि मेरो कुरा सुनेर होला त्यहीबेला मेरो अगाडि बर्Èा पठाइदिएको रहेछ । उनी स्कुल जाने निहुमा मेरो घर आएकी थिइन ।वर्षाले मेरो बुवा , आमालाई आदर गथिर्न र मेरो बुवा र आमाले पनि राम्रो मान्नुहुन्थ्यो । ‘आमा विशाललाई कस्तो छ रु भनी मेरो कोठा तर्फ लागिन् । अनि मेरो छेउमा आएर आत्तिनु पर्दैन, काले  ठिक हुन्छ भन्दै प्रेरणँ दिने गर्दथिन् । सधैंजसो उनी स्कुल नगएर मेरो घरमा आउने गथिर्न । हामी दिनभरी कुरा गरेर बस्थ्यौ जव स्कुल विदा हुने समय हुन्थ्यो अनि उनी घर जाने गर्दथिन्् । यस्तै आउने जाने भैरहदा एक दिन उनलाई भने ‘बर्Èा तिमी किन स्कुल नगएर म संग आएर बस्छौ, खुट्टा मालिस गदिन्छर्यौ । घर कतैबाट थाहा पाएभने तिम्रो मम्मी, ड्याडीले तिमीलाई त तिमीलाई भैहाल्यो, मलाई समेत बस्न खान दिनुहुनेछैन । त्यसैले तिमी जाऊ भनेर सम्झाउने गर्थे ।’’ अनि उनी भन्ने गथिर्न ‘अह“ म तिमीलाई ठिक नभएसम्म कहिकतै पनि जान्न चाहे जति सुकै वाधा अवरोध आओस तर तिमीलाई यस्तो अवस्थामा छाडेर जान्न ।’’ यो वचन सुनेर म निकै खुशि भए किनकी म पनि यही चाहान्थे की ऊ मसंगै बसिदिओस् । त्यसदिनदेखि मलाई कता कता अनौठो अनुभुती हुन थाल्यो । मेरो मुटुको कुनै ठाउमा उनी बसेझै भयो ।कहिले देखि उनलाई मैैले आङ्खनो जिन्दगी सम्झिन थालेछु मलाई पत्तै भएन । उनलाई नदेख्दा केही न केही विर्से झैं अनुभुती हुन्थ्यो भने उनी मसंगै मेरो साथमा हुदा सम्पूणर््ँ चिज नै भएको जस्तो लाग्थ्यो सायद प्रेम भएर नै होला । हामी एकले अर्कालाई नभने पनि हामीबीच एउटा प्रेमको मुना पलाइसकेको थियो । बस मात्र त्यसलाई उजागर गर्नुथियो । त्यो उजागर मैले गर्ने विचार गरे तर मलाई डर लाग्थ्यो कतै उनले मेरो प्रेम प्रस्तावलाई नकार्ने त होइनन् रु यत्रो बर्È देखिको मित्रता यही कारण्ँले फाट्ने त होइन रु भन्ने मेरो मानसपटलमा पुग्यो तर पनि मैले दृढ विश्वासका साथ र साहस बटुलेर उनी सामु मेरो प्रेम प्रकट गर्ने सोच गरे । त्यसरात म सुत्न पनि सकेन । कतिबेला उज्यालो होला र उनीसामु मेरो प्रेमकोे भावना प्रकट गर्न पाउला भनेर म आत्तिएकोे थिए । कति खेर मेरी छुच्चि  आउलीन भन्दै बाटो कुरीरहेको थिए तर दुर्भाग्य ,त्यो दिन उनी आईनन् । म निकै दुखि भए भर्खर भर्खर प्रेमको मुना पलाएको बेला बोटनैै सुकेर गए झैं लाग्यो । तै पनि कुनै समस्या भए र नआएको होला भन्ठानेर म भोलीपल्ट सकिनसकि हतारहतार स्कुल प्रस्थान गरे । त्यहा मेरी छुच्चि आएकी थिइनन् । उनको साथी संजिताले मेरो सामु आएर भनीन् ‘विशाल अब बर्Èा यो स्कुलमा पढ्दिनन् ,उनी उतै बोर्डस गरेर तानसेन स्कुलमा पढ्छिन रे यति भन्दिनु भन्दै थिइन ।’’ त्यो पल म छांगाबाट खसेको झैं भए, मेरो प्रेमको दुध बालुवामा पोखे जस्तै भयो, मेरो आशा जति सबै विलिन भएको झै भयो तै पनि साहस गरेर उनलाई सोधे किन रहेछ उनी अचानक पढ्न तानसेन स्कुलमा गएको रु भन्दै प्रश्न गरे संजिता भन्दैथिइन् ‘स्कुल नगएर तिम्रो घरमा गएको थाहा पाएपछि उनका ड्याडीले झुत्रेझात्रेको घरमा किन जान्छेस् भन्दै गालि गर्दै उनलाई तानसेन भर्ना गरिदिने भएका हुन् ।’’ भन्दै संजीताले भनिन् । मेरो आ“खाबाट आ“शुका थोपा खस्न थाल्यो । मेरो यात्रामा का“डा नै का“डा छरेको अनुभव भयो । दिनमै ग्रहण लागेको झैं भयो । मैले आकाशमा हेरेर भगवानलाई सम्झदै एक मनले गालि गरे भने अर्को मनले फेरी पनि पुकारी रहेको थिए । ‘हे भगवान मेरो अगाडी मेरी वर्षा ल्याईदेउ ’ । यस्तै यस्तै विलौना गरेर भगवान पुकारी रहे“ ।  त्यसदिन म स्कुल पनि नपढी घर फकिए । हो त्यस दिन म पागल झैं भएको थिए । जसरी एउटा ड्रगिष्ट आङ्खनो डोज पाएन भने पागल झैं हुन्छ त्यसरी नै म पनि पागल झैं भएको थिए । म पनि एउटा ड्रगिष्ट नै थिए उनको प्रेममा । मेरो मनमा मात्र एउटा कुरा खेल्न थाल्यो कसरी उनलाई भेट्ने र आङ्खनो पागलपनलाई हटाउने ।
त्यस्तै गर्दा गर्दै मेरो पढाईतिर पनि ध्यान जान सकेन् । तै पनि मनलाई सम्हालेर उनकै यादमा दिनहरु विताउदै जबरजस्ती किताब समाएर पढने गर्थें । उनको यादले होला कि एक दुई महिना सम्म त म किताबमा पनि अक्षर देखेको थिईन । फेरी आफनो मनलाई सम्हाल्दै फकाई फकाई अगाडि बढने कोसिस गरे । हेर्दा हेर्दै ३ वर्ष वितिसकेको थियो मै अझै पनि उनलाई विर्सन सकेको थिईन । एकदिन उनी बाबा आमालाई भेट्न घर आउने कुरा मलाई घर नजीकैको बर्Èाको साथीेले बताईन् । यो सुन्ना साथ मेरो मन खुसीले पागल भयो म रोए“ कराए“ अनि खुसीले फेरी पनि भगवानलाई गालि गरें ।  मेरो मन आफैमा हÈिर्त भइरहेको थियो भने कता कता डर, लाज लागिरहेको थियो ।
मेरो मानसपटलमा प्रश्नहरु एकपछि अर्को गर्दै तेर्सिरहेको थियो । कतै उनले विर्सिसके कि त छैनन रु नविर्से पनि मैले उनलाई प्रेमप्रस्ताव राख्दा उनी रिसाउने पो हुन किरु भन्ने कुराहरुले मलाई डराइराखेका थिए । तै पनि जे पर्ला पर्ला भन्ने भयो । उनी पनि आईन कार चढेर अनि उनलाई देख्ने बित्ति कै उनको कार पछि पछि दौडिए । ‘बर्Èा बर्Èा ’’भन्दै बोलाउदै थिए । तर गाडिको अगाडि मेरो बलबुता नै चलेन । उनी अगाडि अगाडि म पछि पछि दौडीदै थिए । उनको घरमा पुग्दा मन निकै खुशी भएको थियो । किनकी आज मेरी हृदयकी रानीलाई भेट्न पाउदैछु । तर, त्यहा नसोचेको कुरा भयो । मलाई गेट पालेले नै छिर्न दिएन । गाडि भित्र गएर रोकीयो अनि मेरी छुच्चि गाडिबाट झरीन कति राम्री भएकी थिईन मोडल जस्तो देखिए कि थिईन । मेरो छुच्चो मनले नराम्रो सोचि हाल्यो कतै उनले मलाई नचिन्ने त होइनन रु म यस्तो झुत्रो झात्रो कपडामा आएको छु  अनि तिनी भने ∕ तै पनि मनलाई चुप गराएर मनमा आ“ट जगाएर म चिच्याए ‘बर्Èा बर्Èा’’ उनी पछाडि फकिर्एर मेरो नाम लिदै दौड्दै आईन । तर उनको मम्मीले तानेर भित्र लैजानु भयो । तर म यस कुरामा भने निक्कै खुसि भए कि ३ वर्ष सम्म भेटघाट नहुदा पनि मेरी वर्षाले मलाई नविर्सीएकी छुच्चि कति राम्री भएकि अनि कति ठुली पनि मनले सोचें अनि फेरी उनलाई भेटन नपाएकोमा म निराश भएर घर फकिर्न लागेको थिए । उताबाट बर्Èाको ड्याडिले मलाई बाबु भनेर बोलाउनुभयो । मायालु स्वरमा भन्नु भयो ‘बाबु तिमि मेरो छोरी बर्Èालाई धेरै माया गर्छू हगि रु’’ मैले सहमतिमा टाउको हल्लाईदिए । उनको ड्याडिले मेरो गालामा एक थप्पड हान्दै ‘झुप्रामा बस्नेले मेरो छोरी ताक्ने रु’’े भन्दै मलाई गलत्याएर निकालिदिनुभयो । ठूलो भइसकेकोले गर्दा होला । मैले त्यो पिडा सहन सकिन् ।
मैले एउटा ढुङगा उठाएर घरको झ्यालमा हानेर झ्यालको सिसा फोडिदिए र त्यहाबाट म आङ्खनो बाटो लागे । आउदा आउदै मेरो मन धुरुधुरु रुन थाल्यो । आङ्खनो भाग्यलाई धिक्कार्न थाले । एक मनले भन्थ्यो विशाल छोडदे वर्षाको लागि सजाएका ति सबै सपना तेरो मनबाट निकाली दे । हेर तेरो र उसको स्तर मिल्दैन के गर्छस । उनि धनी छिन आफैमा समपन्न छिन त यस्तो झुत्रेझात्रे सा“झ विहान छाक टार्न समेत गाह्रो हुने घरमा त्यस्तो महलमा मनमर्जि सग बसेकि केटिलाई लगे के खुवाउछस कसरी पाल्छस आवश्यकका सामान कसरी कस्को पैसाले किनी दिन्छस रु अनि अर्को मनले भन्थ्यो कि नछोड हेर ३ वर्ष सम्म टाढा हुदा पनि त“लाई त्यसले विर्सन सकेकि रहिनछ सायद त“ लाई पनि उस्ले तैंले जत्ती कै माया  गर्छे  तेरो लागि पनि उसले आफनो सपनाको संसारमा कति सुनौला र सुखमय सपनाहरु सजाएर राखेकि होली । जे भए पनि एक पटक उसको मनलाई बुझनै पर्छ । आखिरी ३ वर्ष सम्म कुरेको माया हो  उसको यादमा तैले कति दिन भात खाईनस आफै सोच विशाल जे भए पनि एक पटक तैले वर्षालाई भेट नै पर्छ । यस्तै सोच्दै आफु गरिब भएको मा धिकार्दै उनलाई भेट्न नपाएको भन्दै आङ्खनो खप्पडलाई दोÈ दिदै घर फकिर्ए ।
मेरो मनमा एउटै कुरा चलिरहेको थियो उनी सामु कहा रु ,कसरी, कुन अवस्थामा हुन्छ उनलाई भेट्ने तर कुनै उपाय नै निस्कीरहेको थिएन । यस्तै सोच्ने क्रममा त्यो रात त्यत्तिकै वित्यो भोलिपल्ट के गर्ने,के नगर्ने भैराखेको थियो । मैले सोच्न पनि सकेको थिएन ,कसरी उनलाई भेट्ने र आफनोे मनको कुरा उनीसामु पोख्ने ।
सायद उनलाई पनि यसै भएको थियो होला । उनी पनि मेरो मायालाई बिर्सन नसकेर होला भोली पल्ट उनी पसल जाने बाहानाले मेरो घरमा आईन् । उनलाई मेरो आ“खाको नयनले देख्दा खेरी सपना जस्तो लागेको थियो मैले एक पल्ट मेरो टाउकोमा हात ले हाने कतै यो सपना त होइन रुतर त्यो विपना नै रहेछ । उनलाई देख्दा म यति खुशि भए की मेरो खुशीको वणर््ँन पनि गर्न सक्तिन । किनकि मेरो जीन्दगी, मेरो प्राण्ँ जे भने पनि उनी नै थिइन् । मेरो आखाबाट आफसेआफ मैन पग्ले झैं आ“शु पग्लन थालिरहेको थियो । उनको पनि आखामा आशु टिलपिल गरिरहेका थिए । सायद धेरै पछि हाम्रो भेट भएर होला ।
उनी मलाई देखेर केही पनि बोल्नै सकिनन् सिधैं मेरो अ“गालोमा समाहित भईन् । सायद हाम्रो जिन्दगीमा एकअर्कालाई थाहा नै नभई प्रेमको पालुवा पलाईसकेको थियो । मैले पनि उनलाई आफनो अगालोमा बेस्करी कसेर बाधे  त्यसैबखत मेरो मुखबाट एउटा आवज निस्कियो ‘आई लभ यू बर्Èा, आई लभ यू म तिमीबिना बा“च्न सक्दिन ।’’ उनले अ“गालोबाट पर हट्दै भनिन् – के  भन्यौ’’ म झस्किए रु  र फेरी साहस गरेर उनलाई भने –‘बर्Èा म तिमीविना बा“च्न सक्दिन तिमी नै मेरो सबथोक हौ, तिमी छैनौ त म पनि रहन सक्दिन जसरी पानी विना माछा जिउन सक्दैन त्यसरी नै मेरो यो जिन्दगी मरेतुल्य हुनेछ ।’ उनी ठट्टा गर्दैभनीन् ‘लाटा यि सबै कुराहरु पनि भनिरहनुपर्छ त रु म तिम्रै त हु“ नी ।’ अनि भन्छिन ‘म पनि तिमीविनाको जिवन सोच्न पनि सक्दिन ।’’ यस्तै कुरा गर्दै थियौं । उनले मलाई घर गाली गर्छन्’ भनेर उनी आङ्खनो घरतर्फ प्रस्थान गरीन् ।
त्यसदिन मेरो बर्Èौ देखिको सपना पुरा भएझैं लागेको थियो । मेरो मन आफै आफै प्रफुल्लित भइरहेको थियो । मेरो मनको बगैंचामा एउटा सुन्दर फुल फुलेभंmै लाग्यो । जुन फुललाई मैले राम्रो संग गोडमेल गरेर हुर्काउनुपर्छ भन्ने भान ममा थियो ।
त्यसपछिका दिनहरुमा हाम्रो कहिलेकांही भएपनि भेट भइरहन्थ्यो । म दिनमा दुई चार  चोटि केही न केही बाहानामा उनको घरको अगाडिबाट हिंडथें । उनि पनि झ्यालबाट मलाई चिहाउंथिन र हाम्रँे आ“खै आ“खामा कुरा हुन्थ्यो । अनि उनि र म सधै भेट्ने ठाउ“मा भेट्थ्यौ र एक अर्काको अंगालोमा बाधिएर  हामी एकअर्काको मनमा लागेका कुराहरु आफुसमÔ प्रस्तुत गथ्र्योै । त्यस्तै समयले आङ्खनो गति लिइरहने क्रममा कुरा २०६३ साल  तिरको हो । त्यसदिन मेरो पुरानो रोग बल्झिएको कारण्ँले मलाई तानसेन मिशन अस्पताल लगियोे । मेरो रोग बल्झिएको थाहा पाएर उनी पनि मलाई भेट्न अस्पताल आईन । आफुले मन पराएको मान्छे आउदा कसलाई पो खुशी लाग्दैन र, उनी मेरो सामु आएर मलाई सोध्न थालिन् के कस्तो छ, अनी एसएलसीको तयारी कस्तो चल्दैछ त रु’ मैले त्यस प्रश्नको प्रतिउत्तरमा ’ठिकठिकै छ अनि तिमीलाई कस्तो छरु‘ तिम्रो पढाई पो कस्तो चलिरहेको छ रु ।’ यस्तै यस्तै कुराहरु गर्दै त्यस दिन हामी अस्पतालमा दिनभरी नै कुरा गरेर बस्यौं ।
डाक्टरले भने अनुसार मेरो खुट्टा अप्रेशन गर्नुपर्ने भयो, त्यसको लागि करिब बाह्र पन्ध्र हजार जम्मा गर्नुपर्छ भनेर डाक्टर साहेबले भन्दै हुनुहुन्थ्यो । हाम्रो लागि त्यो पैसा भनेको निकै ठूलो रकम थियो । हामी त्यत्रो पैसा जम्मा गर्ने स्थितिमा नै थिएनौ । मेरो बुवाले जग्गा बेच्ने कुरा गर्नुभयो मेरो उपचारको लागि । तर बर्Èाले भने ‘अह जग्गा बेच्नुपर्दैन म स“ग मैले अलि अलि जम्मा गरेको  पैसा र अन्य गरेर आठ हजार जति छ त्यही पैसाले काम चलाउनुस् भनेर उनले भनीन् मैले भने लिन मानिरहेको थिएन उनको त्यो भनााईले लिन बाध्य तुल्यायो । उनले भनेकी थिइन –‘यदि तिमीले यो पैसा लिएनौ भने हाम्रो नाता पनि टुट्न सक्छ र तिम्रो हुनु र मेरो हुनु कुरो त एउटै त हो नी होइन र रु’’ यही भनेकी थिइन त्यही मेरो बोली ठा“उको ठा“उ रोकिन बाध्य भयो ।
केही पैसा थपथाप गरेर मेरो खुट्टाको अप्रेशन भयो र मेरो खुट्टा पूणर््ँ रुपमा निको भइसकेको थियो ।
एसएलसीको परिÔा पनि करिब करिब आउन लागिसकेको थियो । एसएलसी दिनुभन्दा एकदुईमहिना अगाडि डेरा लिएर तानसेन ट्युशन पर्न आउनुपथ्र्यो । हाम्रो दैनिक जसो सधैकोे ठाउमा भेट भएर स“गै जान्थ्यौं  । कहिले कता, कहिले कता जान्थ्यौं , प्रेमका रमाईला रसिला कुरा गर्दै दिन विताउथ्यौं । हाम्रो प्रेम पहिले भन्दा पनि गाढा भइसकेको थियो । हामी एक अर्काबाट एकपलका लागि छुटिन नसक्ने भइसकेको थियौं । यसैगरी हामीले एसएलसीको परिÔा पनि दिइयो । पढ्ने क्रम जारी रहदा हामीले कÔा १२ को परिÔा पनि दिइसकेका थियौं ।
्कुरा २०६६ साल तिरको हो । उनले हामी सधैं भेट्ने नर्सरीमा बोलाईन । सधैंको जसो चमक उनको अनुहारमा थिएन । उनी मेरो सामु आएर मलाई अंगालो हाल्दै रुन थालिन् ।‘हैन तिमीलाई के भयो भन न किन भन्दिनौं के भयो तिमीलाई रु’ भन्ने प्रश्नमा रुदैं भन्न थालिन ‘मेरो घर परिवारले मेरो विवाहको कुरा अन्तै चलाईसक्नु भएको रहेछ । मलाई कसरी हुन्छ बचाऊ,म तिमीबाट एकपल पनि छुटिन चाहान्न ।’ ‘नरोउ केही हुदैन तिमी मेरी नै हौ । तिमीलाई मबाट छुटाउन कसैले पनि सक्दैन’ भनेर सम्झाउदै थिए  । तर पनि मेरो मनमा भयले वास गरिसकेको थियो । के गर्ने होला, कसो गर्ने होला कसरी उनीसंगै आङ्खनो जीवन समर्पण्ँ गर्ने होला मैले केही पनि सोच्नै सकिरहेको थिएन । त्यसैबेला उनले गोजीबाट एउटा बट्टा निकाल्दै भनिन् ‘तिम्रो र मेरो प्रेम यिनीहरुले सफल हुन दिने छैनन् ।जसरी भएपनि आज मलाई यो दलदलबाट मुक्त गरिदेऊ ।’ उनको कुरा भूइमा झर्न नपाउदै सोधे ‘के हो यो रु’ उनले बट्टा देखाईन त्यसपछि म झस्किए  । किनकी त्यस बट्टामा महिलाले लगाउने सिन्दुर थियो । त्यतिखेर नै मेरो मनमा अनेक कुरा खेल्न थाले । उनले भनीन्–‘आजदेखि मलाई सदा सदाको लागि आङ्खनो बनाऊ’ । म मात्र तिम्रो हुन चाहान्छु ।’ मैले उनलाई सम्झएं तर उनी भने मेरो कुनैपनि कुरा सुन्नीवाला थिईन्न । सुनुन पनि कसरी किन ्भने उनले मलाई निश्चल मनलेमाया गर्थिन । उनी म बाहेक अरु कसैलाई पनि सोच्न सक्दिनथिईन । धेरै कुरा सम्झए पछि उनि केहि कुरा बुझेझै गरेर चुप लागिन त्योदिन उनि विहान ८ बजेदेखि सा“झ ५ बजे सम्म मेरो काखमा नै सुतेर बसिरहिन । सा“झपख उनि केहि जवाफ नदिईकिन घरतिर लागिन । म पनि आफनो घर तिर लागे ।  अर्कोदिन मलाई भेटेर ‘विशाल म ममी ड्याडी संग पढनको लागि अब ईन्डिया जादै छु ।’ यो वाक्य उनको मुखबाट के सुनेको थिए म छा“गा बाट खसेजस्तो भए । मलाई दिउसै रात परेजस्तो भयो ।  अनि भने ‘कतै तिमी हिजोको कुराले त म संग रिसाएकि होईनौ रु ’उनले प्रतिउत्तरमा भनिन ‘होइन विशाल म रिसाएकि छैन । म तिमिलाई मेरो शरिरमा एक मुठि सास रहुन्जेल माया गर्ने छु ।’ उनले अरु केके कुरा भन्दै थिईन खै मलाई त थाहा पनि भएन छ ।

आफनो कुरा सकेपछि उनले अंगालो हालिन । बल्ल म झस्याङग भए । र आफुलाई सम्हाले । र भने ‘वर्षा हुन्छ वर्षा म गरिबले अरु के नै गर्न सक्छु र रु सायद म गरिब भएर होला भगवानले पनि मलाई ‘‘’ मैले यहा भन्दा अरु केहि बोल्न सकिन । र उनले ईन्डिया गएपछि आफनो फोन नम्बर दिने बाचा  गरिन र उनि पनि रुदै रुदै आफनो घर तिर लागिन  । पछि उनले हिंडने बेलामा मलाई लास्ट चोटि सधै भेट्ने ठाउमा भेटिन र सान्तोना दिईन म भने केहि पनि बोल्न सकिन र उनलाई बिदा गरे । उनि पर पुग्दा सम्म हात हल्लाई रहे उनि पनि हात हल्लाउदै मलाई बिदा गरिन ।  यसरी उनले म संग खाएका बाचा कसम अझै पनि मेरो मानसपटलमा गुञ्जिरहन्छ ।
 साच्चै मलाई उनि यति माया गर्थिन कि मेरो लागि आङ्खनो घरको प्रवाह समेत गरिनन् हो मलाई उनले दिलोज्यान दिएर माया गरेकी थिइन । सायद त्यो मायाको अगाडि मेरो माया पनि कम नै हुन्थ्यो । सोच्थे हाम्रो माया जति गाढा कसैको माया छैन यस्तो स्वच्छ, निश्छल, पवित्र साथै सा“चो मायाको बार कोही पनि बन्न सक्दैन ।

पाउन नसकेको अधुरो प्रेम कथा

पाउन नसकेको अधुरो प्रेम कथा

कमल काफ्ले ‘राज’
भन्छन् जीवन एक यात्रा हो । मेरो यात्रा पनि गतिशिल तरिकाले अगाडि बढ्दै थियो । मेरो घरमा आथिर्क समस्या तथा मेरो भाई र मलाई स्याहार गर्न नसकेकाले बुटवल आएर बस्नु प¥यो । बुटवलमा बसेर पनि म सानो तिनो काम गर्दै पढदै गरेको थिए । हाम्रो परिवार एक आर्काको मायामा चल्थ्यो । मलाई परिवारका सबैले माया गर्थे धेरै माया  गर्थे  ।  माया धेरै पाएर होला कसैले हप्कायो भने पनि मेरो आ“खाबाट आ“शुका धारा बग्न थाल्थ्यो । म धेरै रुन्चे थिए कसैको सानो कुराले पनि मेरा चित्त दुख्थ्यो र म रोइहाल्थे । सायद कसैको वचन नखाएर र मेरो बुवा र आमाको माया पाएर होला । दिनहरु आङ्खनै बेगमा बितिरहेको थियो । दिनहरु वितिरह“दा कÔा ६ मा पढ्दाखेरी बर्Èा नाम गरेकी केटी भर्ना भएकी थिईन । स्कुलमा छ“दा सबैसंग बोल्ने, खेल्ने गरिन्थ्यो साथिहरुले मलाई विशाल भनेर बोलाउथे । उनीसंग पनि एक दिन , दुईदिन गर्दा गर्दै उनीसंग पनि हा“स्ने,खेल्ने हुन थाल्यो । सा“च्चै नै उनी र म अरु भन्दा पनि मिल्ने साथी थियौं । उनी मलाई मायाले होला काले भनेर बोलाउने गर्थिन । मैले पनि उलाई छुच्चि भनेर बोलाउने गर्थे । खेल्ने तथा बोल्ने क्रममा म अरु केटी साथि संग बोल्यो भने उनी रिसाउ“थिन भने उनीसंग अरु कोही केटासाथीहरु बोलेमा म पनि रिसाउ थे । अनि दुईजना मात्र भेट भएको बेलामा आफैं कान समातेर हामी एकअर्कासित माफि माग्थ्यौ“ । कति रमाइलो थिए ति दिन । अहिले सम्झ्यो भने मन भतभति पोलेर आउछ । उनी एकदिन स्कुल आईनन् भने शंका , उपशंकाले मेरो मनमा डेरा जमाउथ्यो । अनि सोच्न थाल्थे, कतै उनलाई केही त भएको छैन रु भन्ने प्रश्न मेरो मनमा ठूलो ढुंगा बनी छाईरहन्थ्यो, त्यो दिन पढेको जस्तो पनि लाग्दैनथ्यो । अनि म स्कुल कारण्ँवश नजादा उनलाई पनि यस्तै हुदोरहेछ अनि अर्को दिन स्कुल गयो भने रुन्चे स्वरमा भन्थिन ‘हिजो किन नआएको रु तिमी नआउदा मलाई नरमाइलो लाग्छ भन्ने थाहा छैन । भोलिदेखि आएनौ भने मैले जानेको छु ।’’ यस्तै यस्तै भनेर गाली गथिनर्् अनि कान समातेर माफि माग्न लगाउथिन । बस् यहि कुरा सम्झन्छु,अनि कता कता रमाईलो अनुभूती हुन्छ । अनि कताकता त्यो पल फेरी फर्केको भए कति रमाइलो हुन्थ्यो होला । समय वित्ने क्रम जारी नै थियो । समयले आङ्खनो चक्र लगाईरहेको थियो । यस्तैमा हामी पनि ठूला भइसकेका थियौं । एकदिनको कुरो हो सायद हामी कÔा ७ कक्षमा पढ्थ्यौ । त्यतिबेला खेल्ने क्रममा डेस्कबाट लडेर ठूलो चोट लाग्यो र म हिड्न सकिन । मलाई अझै पनि याद छ त्यो पल, त्यो Ôण्ँ जब म हिड्न नसकेर पिडाले छटपटाएको बेला उनी कति रोएकी थिइन । उनको आ“खाबाट निस्केको आ“सु सम्झदा अझैपनि, अझैपनि मेरो मन पिरोलिन्छ । उनीसंगै भेट्न पाए हुन्थ्यो जस्तो अझै पनि हुन्छ । तर के गर्ने उनी अहिले मसंग नभएपछि । एक दिनको कुरा हो त्यसदिन मेरो खुट्टा मकिर्एको रहेछ । आथिर्क स्थिती कमजोर भएका कारण्ँले हामीले समान्य उपचार मात्र ग¥यौं । तरपनि धेरै दिन लाग्ने भयो र म स्कुल जान नपाउने भए । म धेरै दुखि थिए किनकी मैले उनलाई भेट्न पाउने थिइन । मैले मनमनै भगवानलाई पुकारे । भगवानले पनि मेरो कुरा सुनेर होला त्यहीबेला मेरो अगाडि बर्Èा पठाइदिएको रहेछ । उनी स्कुल जाने निहुमा मेरो घर आएकी थिइन ।वर्षाले मेरो बुवा , आमालाई आदर गथिर्न र मेरो बुवा र आमाले पनि राम्रो मान्नुहुन्थ्यो । ‘आमा विशाललाई कस्तो छ रु भनी मेरो कोठा तर्फ लागिन् । अनि मेरो छेउमा आएर आत्तिनु पर्दैन, काले  ठिक हुन्छ भन्दै प्रेरणँ दिने गर्दथिन् । सधैंजसो उनी स्कुल नगएर मेरो घरमा आउने गथिर्न । हामी दिनभरी कुरा गरेर बस्थ्यौ जव स्कुल विदा हुने समय हुन्थ्यो अनि उनी घर जाने गर्दथिन्् । यस्तै आउने जाने भैरहदा एक दिन उनलाई भने ‘बर्Èा तिमी किन स्कुल नगएर म संग आएर बस्छौ, खुट्टा मालिस गदिन्छर्यौ । घर कतैबाट थाहा पाएभने तिम्रो मम्मी, ड्याडीले तिमीलाई त तिमीलाई भैहाल्यो, मलाई समेत बस्न खान दिनुहुनेछैन । त्यसैले तिमी जाऊ भनेर सम्झाउने गर्थे ।’’ अनि उनी भन्ने गथिर्न ‘अह“ म तिमीलाई ठिक नभएसम्म कहिकतै पनि जान्न चाहे जति सुकै वाधा अवरोध आओस तर तिमीलाई यस्तो अवस्थामा छाडेर जान्न ।’’ यो वचन सुनेर म निकै खुशि भए किनकी म पनि यही चाहान्थे की ऊ मसंगै बसिदिओस् । त्यसदिनदेखि मलाई कता कता अनौठो अनुभुती हुन थाल्यो । मेरो मुटुको कुनै ठाउमा उनी बसेझै भयो ।कहिले देखि उनलाई मैैले आङ्खनो जिन्दगी सम्झिन थालेछु मलाई पत्तै भएन । उनलाई नदेख्दा केही न केही विर्से झैं अनुभुती हुन्थ्यो भने उनी मसंगै मेरो साथमा हुदा सम्पूणर््ँ चिज नै भएको जस्तो लाग्थ्यो सायद प्रेम भएर नै होला । हामी एकले अर्कालाई नभने पनि हामीबीच एउटा प्रेमको मुना पलाइसकेको थियो । बस मात्र त्यसलाई उजागर गर्नुथियो । त्यो उजागर मैले गर्ने विचार गरे तर मलाई डर लाग्थ्यो कतै उनले मेरो प्रेम प्रस्तावलाई नकार्ने त होइनन् रु यत्रो बर्È देखिको मित्रता यही कारण्ँले फाट्ने त होइन रु भन्ने मेरो मानसपटलमा पुग्यो तर पनि मैले दृढ विश्वासका साथ र साहस बटुलेर उनी सामु मेरो प्रेम प्रकट गर्ने सोच गरे । त्यसरात म सुत्न पनि सकेन । कतिबेला उज्यालो होला र उनीसामु मेरो प्रेमकोे भावना प्रकट गर्न पाउला भनेर म आत्तिएकोे थिए । कति खेर मेरी छुच्चि  आउलीन भन्दै बाटो कुरीरहेको थिए तर दुर्भाग्य ,त्यो दिन उनी आईनन् । म निकै दुखि भए भर्खर भर्खर प्रेमको मुना पलाएको बेला बोटनैै सुकेर गए झैं लाग्यो । तै पनि कुनै समस्या भए र नआएको होला भन्ठानेर म भोलीपल्ट सकिनसकि हतारहतार स्कुल प्रस्थान गरे । त्यहा मेरी छुच्चि आएकी थिइनन् । उनको साथी संजिताले मेरो सामु आएर भनीन् ‘विशाल अब बर्Èा यो स्कुलमा पढ्दिनन् ,उनी उतै बोर्डस गरेर तानसेन स्कुलमा पढ्छिन रे यति भन्दिनु भन्दै थिइन ।’’ त्यो पल म छांगाबाट खसेको झैं भए, मेरो प्रेमको दुध बालुवामा पोखे जस्तै भयो, मेरो आशा जति सबै विलिन भएको झै भयो तै पनि साहस गरेर उनलाई सोधे किन रहेछ उनी अचानक पढ्न तानसेन स्कुलमा गएको रु भन्दै प्रश्न गरे संजिता भन्दैथिइन् ‘स्कुल नगएर तिम्रो घरमा गएको थाहा पाएपछि उनका ड्याडीले झुत्रेझात्रेको घरमा किन जान्छेस् भन्दै गालि गर्दै उनलाई तानसेन भर्ना गरिदिने भएका हुन् ।’’ भन्दै संजीताले भनिन् । मेरो आ“खाबाट आ“शुका थोपा खस्न थाल्यो । मेरो यात्रामा का“डा नै का“डा छरेको अनुभव भयो । दिनमै ग्रहण लागेको झैं भयो । मैले आकाशमा हेरेर भगवानलाई सम्झदै एक मनले गालि गरे भने अर्को मनले फेरी पनि पुकारी रहेको थिए । ‘हे भगवान मेरो अगाडी मेरी वर्षा ल्याईदेउ ’ । यस्तै यस्तै विलौना गरेर भगवान पुकारी रहे“ ।  त्यसदिन म स्कुल पनि नपढी घर फकिए । हो त्यस दिन म पागल झैं भएको थिए । जसरी एउटा ड्रगिष्ट आङ्खनो डोज पाएन भने पागल झैं हुन्छ त्यसरी नै म पनि पागल झैं भएको थिए । म पनि एउटा ड्रगिष्ट नै थिए उनको प्रेममा । मेरो मनमा मात्र एउटा कुरा खेल्न थाल्यो कसरी उनलाई भेट्ने र आङ्खनो पागलपनलाई हटाउने ।
त्यस्तै गर्दा गर्दै मेरो पढाईतिर पनि ध्यान जान सकेन् । तै पनि मनलाई सम्हालेर उनकै यादमा दिनहरु विताउदै जबरजस्ती किताब समाएर पढने गर्थें । उनको यादले होला कि एक दुई महिना सम्म त म किताबमा पनि अक्षर देखेको थिईन । फेरी आफनो मनलाई सम्हाल्दै फकाई फकाई अगाडि बढने कोसिस गरे । हेर्दा हेर्दै ३ वर्ष वितिसकेको थियो मै अझै पनि उनलाई विर्सन सकेको थिईन । एकदिन उनी बाबा आमालाई भेट्न घर आउने कुरा मलाई घर नजीकैको बर्Èाको साथीेले बताईन् । यो सुन्ना साथ मेरो मन खुसीले पागल भयो म रोए“ कराए“ अनि खुसीले फेरी पनि भगवानलाई गालि गरें ।  मेरो मन आफैमा हÈिर्त भइरहेको थियो भने कता कता डर, लाज लागिरहेको थियो ।
मेरो मानसपटलमा प्रश्नहरु एकपछि अर्को गर्दै तेर्सिरहेको थियो । कतै उनले विर्सिसके कि त छैनन रु नविर्से पनि मैले उनलाई प्रेमप्रस्ताव राख्दा उनी रिसाउने पो हुन किरु भन्ने कुराहरुले मलाई डराइराखेका थिए । तै पनि जे पर्ला पर्ला भन्ने भयो । उनी पनि आईन कार चढेर अनि उनलाई देख्ने बित्ति कै उनको कार पछि पछि दौडिए । ‘बर्Èा बर्Èा ’’भन्दै बोलाउदै थिए । तर गाडिको अगाडि मेरो बलबुता नै चलेन । उनी अगाडि अगाडि म पछि पछि दौडीदै थिए । उनको घरमा पुग्दा मन निकै खुशी भएको थियो । किनकी आज मेरी हृदयकी रानीलाई भेट्न पाउदैछु । तर, त्यहा नसोचेको कुरा भयो । मलाई गेट पालेले नै छिर्न दिएन । गाडि भित्र गएर रोकीयो अनि मेरी छुच्चि गाडिबाट झरीन कति राम्री भएकी थिईन मोडल जस्तो देखिए कि थिईन । मेरो छुच्चो मनले नराम्रो सोचि हाल्यो कतै उनले मलाई नचिन्ने त होइनन रु म यस्तो झुत्रो झात्रो कपडामा आएको छु  अनि तिनी भने ∕ तै पनि मनलाई चुप गराएर मनमा आ“ट जगाएर म चिच्याए ‘बर्Èा बर्Èा’’ उनी पछाडि फकिर्एर मेरो नाम लिदै दौड्दै आईन । तर उनको मम्मीले तानेर भित्र लैजानु भयो । तर म यस कुरामा भने निक्कै खुसि भए कि ३ वर्ष सम्म भेटघाट नहुदा पनि मेरी वर्षाले मलाई नविर्सीएकी छुच्चि कति राम्री भएकि अनि कति ठुली पनि मनले सोचें अनि फेरी उनलाई भेटन नपाएकोमा म निराश भएर घर फकिर्न लागेको थिए । उताबाट बर्Èाको ड्याडिले मलाई बाबु भनेर बोलाउनुभयो । मायालु स्वरमा भन्नु भयो ‘बाबु तिमि मेरो छोरी बर्Èालाई धेरै माया गर्छू हगि रु’’ मैले सहमतिमा टाउको हल्लाईदिए । उनको ड्याडिले मेरो गालामा एक थप्पड हान्दै ‘झुप्रामा बस्नेले मेरो छोरी ताक्ने रु’’े भन्दै मलाई गलत्याएर निकालिदिनुभयो । ठूलो भइसकेकोले गर्दा होला । मैले त्यो पिडा सहन सकिन् ।
मैले एउटा ढुङगा उठाएर घरको झ्यालमा हानेर झ्यालको सिसा फोडिदिए र त्यहाबाट म आङ्खनो बाटो लागे । आउदा आउदै मेरो मन धुरुधुरु रुन थाल्यो । आङ्खनो भाग्यलाई धिक्कार्न थाले । एक मनले भन्थ्यो विशाल छोडदे वर्षाको लागि सजाएका ति सबै सपना तेरो मनबाट निकाली दे । हेर तेरो र उसको स्तर मिल्दैन के गर्छस । उनि धनी छिन आफैमा समपन्न छिन त यस्तो झुत्रेझात्रे सा“झ विहान छाक टार्न समेत गाह्रो हुने घरमा त्यस्तो महलमा मनमर्जि सग बसेकि केटिलाई लगे के खुवाउछस कसरी पाल्छस आवश्यकका सामान कसरी कस्को पैसाले किनी दिन्छस रु अनि अर्को मनले भन्थ्यो कि नछोड हेर ३ वर्ष सम्म टाढा हुदा पनि त“लाई त्यसले विर्सन सकेकि रहिनछ सायद त“ लाई पनि उस्ले तैंले जत्ती कै माया  गर्छे  तेरो लागि पनि उसले आफनो सपनाको संसारमा कति सुनौला र सुखमय सपनाहरु सजाएर राखेकि होली । जे भए पनि एक पटक उसको मनलाई बुझनै पर्छ । आखिरी ३ वर्ष सम्म कुरेको माया हो  उसको यादमा तैले कति दिन भात खाईनस आफै सोच विशाल जे भए पनि एक पटक तैले वर्षालाई भेट नै पर्छ । यस्तै सोच्दै आफु गरिब भएको मा धिकार्दै उनलाई भेट्न नपाएको भन्दै आङ्खनो खप्पडलाई दोÈ दिदै घर फकिर्ए ।
मेरो मनमा एउटै कुरा चलिरहेको थियो उनी सामु कहा रु ,कसरी, कुन अवस्थामा हुन्छ उनलाई भेट्ने तर कुनै उपाय नै निस्कीरहेको थिएन । यस्तै सोच्ने क्रममा त्यो रात त्यत्तिकै वित्यो भोलिपल्ट के गर्ने,के नगर्ने भैराखेको थियो । मैले सोच्न पनि सकेको थिएन ,कसरी उनलाई भेट्ने र आफनोे मनको कुरा उनीसामु पोख्ने ।
सायद उनलाई पनि यसै भएको थियो होला । उनी पनि मेरो मायालाई बिर्सन नसकेर होला भोली पल्ट उनी पसल जाने बाहानाले मेरो घरमा आईन् । उनलाई मेरो आ“खाको नयनले देख्दा खेरी सपना जस्तो लागेको थियो मैले एक पल्ट मेरो टाउकोमा हात ले हाने कतै यो सपना त होइन रुतर त्यो विपना नै रहेछ । उनलाई देख्दा म यति खुशि भए की मेरो खुशीको वणर््ँन पनि गर्न सक्तिन । किनकि मेरो जीन्दगी, मेरो प्राण्ँ जे भने पनि उनी नै थिइन् । मेरो आखाबाट आफसेआफ मैन पग्ले झैं आ“शु पग्लन थालिरहेको थियो । उनको पनि आखामा आशु टिलपिल गरिरहेका थिए । सायद धेरै पछि हाम्रो भेट भएर होला ।
उनी मलाई देखेर केही पनि बोल्नै सकिनन् सिधैं मेरो अ“गालोमा समाहित भईन् । सायद हाम्रो जिन्दगीमा एकअर्कालाई थाहा नै नभई प्रेमको पालुवा पलाईसकेको थियो । मैले पनि उनलाई आफनो अगालोमा बेस्करी कसेर बाधे  त्यसैबखत मेरो मुखबाट एउटा आवज निस्कियो ‘आई लभ यू बर्Èा, आई लभ यू म तिमीबिना बा“च्न सक्दिन ।’’ उनले अ“गालोबाट पर हट्दै भनिन् – के  भन्यौ’’ म झस्किए रु  र फेरी साहस गरेर उनलाई भने –‘बर्Èा म तिमीविना बा“च्न सक्दिन तिमी नै मेरो सबथोक हौ, तिमी छैनौ त म पनि रहन सक्दिन जसरी पानी विना माछा जिउन सक्दैन त्यसरी नै मेरो यो जिन्दगी मरेतुल्य हुनेछ ।’ उनी ठट्टा गर्दैभनीन् ‘लाटा यि सबै कुराहरु पनि भनिरहनुपर्छ त रु म तिम्रै त हु“ नी ।’ अनि भन्छिन ‘म पनि तिमीविनाको जिवन सोच्न पनि सक्दिन ।’’ यस्तै कुरा गर्दै थियौं । उनले मलाई घर गाली गर्छन्’ भनेर उनी आङ्खनो घरतर्फ प्रस्थान गरीन् ।
त्यसदिन मेरो बर्Èौ देखिको सपना पुरा भएझैं लागेको थियो । मेरो मन आफै आफै प्रफुल्लित भइरहेको थियो । मेरो मनको बगैंचामा एउटा सुन्दर फुल फुलेभंmै लाग्यो । जुन फुललाई मैले राम्रो संग गोडमेल गरेर हुर्काउनुपर्छ भन्ने भान ममा थियो ।
त्यसपछिका दिनहरुमा हाम्रो कहिलेकांही भएपनि भेट भइरहन्थ्यो । म दिनमा दुई चार  चोटि केही न केही बाहानामा उनको घरको अगाडिबाट हिंडथें । उनि पनि झ्यालबाट मलाई चिहाउंथिन र हाम्रँे आ“खै आ“खामा कुरा हुन्थ्यो । अनि उनि र म सधै भेट्ने ठाउ“मा भेट्थ्यौ र एक अर्काको अंगालोमा बाधिएर  हामी एकअर्काको मनमा लागेका कुराहरु आफुसमÔ प्रस्तुत गथ्र्योै । त्यस्तै समयले आङ्खनो गति लिइरहने क्रममा कुरा २०६३ साल  तिरको हो । त्यसदिन मेरो पुरानो रोग बल्झिएको कारण्ँले मलाई तानसेन मिशन अस्पताल लगियोे । मेरो रोग बल्झिएको थाहा पाएर उनी पनि मलाई भेट्न अस्पताल आईन । आफुले मन पराएको मान्छे आउदा कसलाई पो खुशी लाग्दैन र, उनी मेरो सामु आएर मलाई सोध्न थालिन् के कस्तो छ, अनी एसएलसीको तयारी कस्तो चल्दैछ त रु’ मैले त्यस प्रश्नको प्रतिउत्तरमा ’ठिकठिकै छ अनि तिमीलाई कस्तो छरु‘ तिम्रो पढाई पो कस्तो चलिरहेको छ रु ।’ यस्तै यस्तै कुराहरु गर्दै त्यस दिन हामी अस्पतालमा दिनभरी नै कुरा गरेर बस्यौं ।
डाक्टरले भने अनुसार मेरो खुट्टा अप्रेशन गर्नुपर्ने भयो, त्यसको लागि करिब बाह्र पन्ध्र हजार जम्मा गर्नुपर्छ भनेर डाक्टर साहेबले भन्दै हुनुहुन्थ्यो । हाम्रो लागि त्यो पैसा भनेको निकै ठूलो रकम थियो । हामी त्यत्रो पैसा जम्मा गर्ने स्थितिमा नै थिएनौ । मेरो बुवाले जग्गा बेच्ने कुरा गर्नुभयो मेरो उपचारको लागि । तर बर्Èाले भने ‘अह जग्गा बेच्नुपर्दैन म स“ग मैले अलि अलि जम्मा गरेको  पैसा र अन्य गरेर आठ हजार जति छ त्यही पैसाले काम चलाउनुस् भनेर उनले भनीन् मैले भने लिन मानिरहेको थिएन उनको त्यो भनााईले लिन बाध्य तुल्यायो । उनले भनेकी थिइन –‘यदि तिमीले यो पैसा लिएनौ भने हाम्रो नाता पनि टुट्न सक्छ र तिम्रो हुनु र मेरो हुनु कुरो त एउटै त हो नी होइन र रु’’ यही भनेकी थिइन त्यही मेरो बोली ठा“उको ठा“उ रोकिन बाध्य भयो ।
केही पैसा थपथाप गरेर मेरो खुट्टाको अप्रेशन भयो र मेरो खुट्टा पूणर््ँ रुपमा निको भइसकेको थियो ।
एसएलसीको परिÔा पनि करिब करिब आउन लागिसकेको थियो । एसएलसी दिनुभन्दा एकदुईमहिना अगाडि डेरा लिएर तानसेन ट्युशन पर्न आउनुपथ्र्यो । हाम्रो दैनिक जसो सधैकोे ठाउमा भेट भएर स“गै जान्थ्यौं  । कहिले कता, कहिले कता जान्थ्यौं , प्रेमका रमाईला रसिला कुरा गर्दै दिन विताउथ्यौं । हाम्रो प्रेम पहिले भन्दा पनि गाढा भइसकेको थियो । हामी एक अर्काबाट एकपलका लागि छुटिन नसक्ने भइसकेको थियौं । यसैगरी हामीले एसएलसीको परिÔा पनि दिइयो । पढ्ने क्रम जारी रहदा हामीले कÔा १२ को परिÔा पनि दिइसकेका थियौं ।
्कुरा २०६६ साल तिरको हो । उनले हामी सधैं भेट्ने नर्सरीमा बोलाईन । सधैंको जसो चमक उनको अनुहारमा थिएन । उनी मेरो सामु आएर मलाई अंगालो हाल्दै रुन थालिन् ।‘हैन तिमीलाई के भयो भन न किन भन्दिनौं के भयो तिमीलाई रु’ भन्ने प्रश्नमा रुदैं भन्न थालिन ‘मेरो घर परिवारले मेरो विवाहको कुरा अन्तै चलाईसक्नु भएको रहेछ । मलाई कसरी हुन्छ बचाऊ,म तिमीबाट एकपल पनि छुटिन चाहान्न ।’ ‘नरोउ केही हुदैन तिमी मेरी नै हौ । तिमीलाई मबाट छुटाउन कसैले पनि सक्दैन’ भनेर सम्झाउदै थिए  । तर पनि मेरो मनमा भयले वास गरिसकेको थियो । के गर्ने होला, कसो गर्ने होला कसरी उनीसंगै आङ्खनो जीवन समर्पण्ँ गर्ने होला मैले केही पनि सोच्नै सकिरहेको थिएन । त्यसैबेला उनले गोजीबाट एउटा बट्टा निकाल्दै भनिन् ‘तिम्रो र मेरो प्रेम यिनीहरुले सफल हुन दिने छैनन् ।जसरी भएपनि आज मलाई यो दलदलबाट मुक्त गरिदेऊ ।’ उनको कुरा भूइमा झर्न नपाउदै सोधे ‘के हो यो रु’ उनले बट्टा देखाईन त्यसपछि म झस्किए  । किनकी त्यस बट्टामा महिलाले लगाउने सिन्दुर थियो । त्यतिखेर नै मेरो मनमा अनेक कुरा खेल्न थाले । उनले भनीन्–‘आजदेखि मलाई सदा सदाको लागि आङ्खनो बनाऊ’ । म मात्र तिम्रो हुन चाहान्छु ।’ मैले उनलाई सम्झएं तर उनी भने मेरो कुनैपनि कुरा सुन्नीवाला थिईन्न । सुनुन पनि कसरी किन ्भने उनले मलाई निश्चल मनलेमाया गर्थिन । उनी म बाहेक अरु कसैलाई पनि सोच्न सक्दिनथिईन । धेरै कुरा सम्झए पछि उनि केहि कुरा बुझेझै गरेर चुप लागिन त्योदिन उनि विहान ८ बजेदेखि सा“झ ५ बजे सम्म मेरो काखमा नै सुतेर बसिरहिन । सा“झपख उनि केहि जवाफ नदिईकिन घरतिर लागिन । म पनि आफनो घर तिर लागे ।  अर्कोदिन मलाई भेटेर ‘विशाल म ममी ड्याडी संग पढनको लागि अब ईन्डिया जादै छु ।’ यो वाक्य उनको मुखबाट के सुनेको थिए म छा“गा बाट खसेजस्तो भए । मलाई दिउसै रात परेजस्तो भयो ।  अनि भने ‘कतै तिमी हिजोको कुराले त म संग रिसाएकि होईनौ रु ’उनले प्रतिउत्तरमा भनिन ‘होइन विशाल म रिसाएकि छैन । म तिमिलाई मेरो शरिरमा एक मुठि सास रहुन्जेल माया गर्ने छु ।’ उनले अरु केके कुरा भन्दै थिईन खै मलाई त थाहा पनि भएन छ । आफनो कुरा सकेपछि उनले अंगालो हालिन । बल्ल म झस्याङग भए । र आफुलाई सम्हाले । र भने ‘वर्षा हुन्छ वर्षा म गरिबले अरु के नै गर्न सक्छु र रु सायद म गरिब भएर होला भगवानले पनि मलाई ‘‘’ मैले यहा भन्दा अरु केहि बोल्न सकिन । र उनले ईन्डिया गएपछि आफनो फोन नम्बर दिने बाचा  गरिन र उनि पनि रुदै रुदै आफनो घर तिर लागिन  । पछि उनले हिंडने बेलामा मलाई लास्ट चोटि सधै भेट्ने ठाउमा भेटिन र सान्तोना दिईन म भने केहि पनि बोल्न सकिन र उनलाई बिदा गरे । उनि पर पुग्दा सम्म हात हल्लाई रहे उनि पनि हात हल्लाउदै मलाई बिदा गरिन ।  यसरी उनले म संग खाएका बाचा कसम अझै पनि मेरो मानसपटलमा गुञ्जिरहन्छ ।
 साच्चै मलाई उनि यति माया गर्थिन कि मेरो लागि आङ्खनो घरको प्रवाह समेत गरिनन् हो मलाई उनले दिलोज्यान दिएर माया गरेकी थिइन । सायद त्यो मायाको अगाडि मेरो माया पनि कम नै हुन्थ्यो । सोच्थे हाम्रो माया जति गाढा कसैको माया छैन यस्तो स्वच्छ, निश्छल, पवित्र साथै सा“चो मायाको बार कोही पनि बन्न सक्दैन ।

जाडोमा स्वस्थ रहन के गर्ने? 

जाडो यामको सुरुवात भइसकेको छ । बिहान बेलुका निकै चिसो बढ्न थालिसकेको छ। चिसो बढेसँगै जाडोयाममा देखिने रोगहरू पनि देखिने समय सुरु भएको छ । जाडोयाममा विशेष गरि समस्या देखिने भनेको बूढा–बूढी र बालबालिकामा नै हो । बालबालिकामा पनि भर्खर शिशुहरूमा धेरै समस्या देखिने सम्भावना रहन्छ । तर, केही साधारण कुरामा मात्र ध्यान दिने हो भने पनि धेरै रोगहरूबाट सहजै बच्न सकिन्छ ।

जाडो याममा देखिने स्वस्थ्य समस्या

स्वासप्रस्वासको समस्या: विशेष गरि यो समस्या ६५ काटेका बूढाबूढीमा देखिन्छ । अझ प्राय गरेर पहिले देखि नै स्वासप्रस्वासको रोग भएका वृद्धवृद्धाका लागि जाडोयाम निकै कष्टकर समय हो । चिसोका कारण थोरै मात्र काम गर्दा पनि दम बढ्छ र यसले अन्य धेरै समस्याहरू पनि निम्त्याउँछ । धेरै दम बढेमा त्यसले मुटुमा पनि असर गर्छ र मुटुको समस्या पनि थपिन सक्छ । त्यसैले जाडो याममा बूढाबूढीलाई चिसोबाट जोगाउनु नै उत्तम हुन्छ ।

रुघाखोकी: जाडो यामको अर्को मुख्य समस्या भनेको रुघाखोकी हो । रुघाखोकी लाग्नुको मुख्य कारण भाइरल संक्रमण नै हो । भाइरल संक्रमणबाट बच्ने उपाय भनेको रुघाखोकी लागेको मानिससँग दुरी कायम गर्ने । उनीहरूलृ प्रयोग गरेको सामान सकेसम्म प्रयोग नगर्ने नै हो । शरिरलाई न्यानो राख्न सक्यो भने पनि भाइरल संक्रमणबाट बच्न सकिन्छ । त्यसैले समय समयमा तातो तरल पदार्थको सेवन निकै हितकर हुन्छ । जाडोयाममा पानी थोरै मात्र पिउने बानी धेरैमा हुन्छ, जुन अस्वस्थकर मानिन्छ ।

निमोनिया: यो धेरै जसो दुई वर्ष भन्दा कम उमेरका बच्चाहरू र बूढाबूढीमा देखिने रोग हो । यो एक प्रकारको छातीमा हुने संक्रमण हो । यो रोग पनि भाइरस, ब्याक्टेरिया, फंगसकै संक्रमणकै कारण हुन्छ । यो अन्य मौसममा पनि देखा पर्न सक्छ । तर, जाडोयाममा भने यसले अलिक धेरै उग्र रुप लिन्छ । किनभने यो स्वासप्रस्वास, रुघाखोकी सबैलाई साथै लिएर आउँछ र उपचारलाई झन् जटिल बनाइ दिन्छ ।

हाइपोथर्मिया: जाडोयाममा बाहिरको मौसमलाई बेवास्ता गरेर मनलागि गरे हाइपोथर्मिया हुने सम्भावना धेरै रहन्छ । हाइपोथर्मिया आफैँमा रोग भने होइन । तर, यसले विभिन्न प्रकारको स्वस्थ्य समस्या भने निम्त्याउन सक्छ । हाइपोथर्मिया भनेको आफ्नो शरिरले उत्पादन गर्न सक्ने ताप भन्दा छिटो त्यो ताप शरिरबाट बाहिरिनु हो । धेरै चिसो ठाउँमा पातलो लुगा लगाएर काम गर्दा वा चिसोको सम्पर्कमा धेरै समय रहँदा यो आपतकालिन समस्या उत्पन्न हुन । सक्छ । यदि यसको समयमा नै उपचार वा रोक थाम गरिएन भने ज्यान जाने खतरा सम्म रहन्छ ।

फस्र्टबाइट: यो समस्या भने विशेष गरेर हिँउ नै पर्ने ठाउँमा देखिन्छ । शरिरको कुनै पनि अंग धेरै लामो समयसम्म हिँउ वा चिसो पानीको सम्पर्कमा रहिरहे यो समस्या हुन सक्छ । त्यसैले शरिरलाई हिँउ वा चिसो वस्तुबाट जोाउनु नै राम्रो हुन्छ । यदि धेरै नै नराम्रो सँग फस्र्ट बाइट भएमा उक्त ठाउँलाई चिरेर नै फाल्नु पर्ने अवस्था पनि आउन सक्छ । यो खास गरि हिमाली क्षेत्रमा बस्ने मानिसको हात–गोडा देखिन्छ ।

कार्बनमोनोअक्साइड पोइजनिङ : यो जाडोयाममा खास गरि आफ्नो लापरवाहीले गर्दा देखिने समस्या हो । चिसोको कारण झ्याल ढोका सबै ढाम्ढुम पारेर आगो ताप्नु हाम्रो वरपर सामान्य कुरा हो । तर, यसरी न्यानो हुने चाहमा कतैबाट हावै नछिर्ने गरि ढामढुम पारेर आगो वा हिटर ताप्दा कोठामा कार्बनडाइअक्साइड वा कार्बनमोनोअक्साइड भन्ने ग्याँसको मात्र बढ्न जान्छ र उक्त ग्याँस धेरै समयसम्म शरिरमा प्रवेश गर्दा विभिन्न प्रकारको समस्या देखिन सक्छ वा मृत्यु नै पनि हुन सक्छ । जाडो याममा ग्याँस गिजरका कारण मृत्यु हुने घटना पनि यसैले गर्दा हो । त्यसैले आगो वा हिटरको प्रयोग गर्दा राम्रोसँग हावा वारपार हुने ठाउँमा बसेर मात्र गर्नु राम्रो हुन्छ ।

जाडोमा स्वस्थ रहन
– जाडो याममा बिहानको चिसोमा सकेसम्म हिँड्डुल नगर्दा नै धेरै फाइदा हुन्छ । हिँड्डुल गर्नै पर्ने भए न्यानो लुगा, टोपी लगाएर बाहिर निस्किनु उचित हुन्छ ।

– बन्द कोठा भित्र बसेर आगो वा हिटर नताप्ने । राम्रोसँग हावा आवत जावत गर्ने कोठामा मात्र बसेर हिटर वा आगो ताप्ने ।

– तातो पानी सकेसम्म धेरै पिउने । चिसो कुराको सेवन नगर्ने ।

– भाइरल फ्लु लागेका मानिसहरूबाट दुरी कायम गर्ने ।

– मौसमी फलफुल विशेष गरेर भिटामीन सि युक्त फलफुलको सेवन धेरै गर्ने ।

– स्वासप्रस्वासका समस्या भएकाहरूले यो मौसममा विशेष सतर्कता अप्नाउने र समय समयमा चिकित्सकसँग परामर्श गरिरहने ।

– बालबालीकालाई धेरै बाक्लो लुगा लगाइदिएर गुम्साउनु हुँदैन । भित्र भित्रै तातो भएर पसिना आउँछ र त्यसैको चिसोले अन्य समस्या नित्याउँछ ।

– जाडो मौसममा तुँवालो लागेको बेला माक्सको प्रयोग गर्नाले पनि धेरै प्रकारका स्वासप्रस्वासका समस्याबाट जोगिन सकिन्छ ।

– हातगोडा र ओठ फुट्ने वा छाला फुस्रो हुने समस्या भएकाहरूले मोस्चुराइजर क्रिमको प्रयोग गर्ने । 

कसरी जोगाउने पेन ड्राइभ ? 

डाटा स्टोरका लागि हिजोआज पेन (फ्लास) ड्राइभको प्रयोग बढ्दो छ। डाटा स्टोरेज गर्ने यो सानो डिभाइसको मूल्य दिन दिनै सस्तो हुँदा प्रयोगकर्ता अझ बढ्दै छन्। सानो आकार भएका कारण बोकेर हिँड्न सजिलो हुने भएकाले पेन ड्राइभ विश्वमै लोकप्रिय छ। यसलाई राम्रोसँग हेरचाह गरे डाटा सुरक्षित राख्न र आयु लम्ब्याउन पनि सकिन्छ। धेरै क्षमताको पेन ड्राइभ किन्नु मात्र ठूलो कुरा होइन। यसलाई सावधानीपूर्वक चलाएर लामो समयसम्म टिकाउनु महत्वपूर्ण छ। पेन ड्राइभलाई लामो समयसम्म टिकाउन र डाटालाई सुरक्षित राख्न महत्वपूर्ण ७ टिप्स:

भाइरस सार्ने ठूलो माध्यम
पेन ड्राइभ डाटा स्टोरका लागि विश्वभरि नै लोकप्रिय छ। तर पेन ड्राइभ विश्वमै अफलाइनबाट भाइरस सार्ने चल्तीको माध्यम पनि हो। कम्प्युटरको सफ्टवेयर र हार्डवेयरलाई ध्वस्त पार्ने मुख्य सत्रु भाइरस हो। तपाइँ पेन ड्राइभ प्रयोगकर्ता हुनुहुन्छ भने आफ्नो डिभाइस भाइरसमुक्त भएको कुरामा पहिला ढुक्क हुनुपर्दछ। यदि पेन ड्राइभ भाइरस इन्फेक्टेड छ भने यो स्वत कम्प्युटरमा सर्छ। कम्प्युटरमा प्रयोग गर्नु अगाडि पेन ड्राइभलाई भाइरस स्क्यान गर्नैपर्छ। कुनै कम्प्युटरमा पेन ड्राइभ अटो स्क्यान गर्ने एन्टिभाइरस सफ्टवेयर पनि राखिएको हुन्छ। त्यसले नयाँ हार्डवेयर इन्स्टल गर्ने बित्तिकै स्वत भाइरस स्क्यान गर्न थाल्छ। यो पेन ड्राइभलाई भाइरसमुक्त राख्ने सबैभन्दा सुरक्षित उपाय हो। तर ख्याल गर्नुपर्ने कुरा के हो भने कम्प्युटरको एन्टीभाइरस सफ्टवेयर सधैँ अपडेटेड हुनुपर्दछ। नयाँ भाइरसले पुरानो एन्टिभाइरस सफ्टवेयरलाई पहिचान गर्न र स्क्यान गर्न सक्दैन।

धुलो र पानी मुख्य शत्रु
पेन ड्राइभ आफैँमा सम्वेदनशील डिभाइस भएकाले यसलाई सवाधानीपूर्वक चलाउनुपर्छ। यो सानो डिभाइस बोकेर हिँड्दा सावधानी अपनाउनुहोस्। खाने कुरा र तरल पदार्थमा खस्नबाट जोगाउनुहोस्। पानी र धुलोबाट यसलाई सधैँ टाढै राख्नुहोस्। यी कुराहरुले डाटा हराउने खतरासँगै पेन ड्राइभ कामै नलाग्ने गरी बिग्रन सक्छ। तपाइँमा सामानलाई सावधानीपूर्वक चलाउने बानी छ भने जस्तो पेन ड्राइभ किने पनि फरक पर्दैन। तर तपाइँको ह्यान्डलिङ रफ छ भने पानी, धुलो, तापक्रम र करेन्ट प्रतिरोधात्मक पेन ड्राइभ किन्नु उपयुक्त हुन्छ। अहिले बजारमा यस्ता पेन ड्राइभ पनि पाइन्छन्।

स्पार्कबाट जोगाउनुहोस्
पेन ड्राइभलाई कम्प्युटरमा छिराउनु अघि आफूलाई कुनै धातुसँग छुवाउनुहोस्। यसले मान्छेको शरीरको इलेक्ट्रोस्टेटिक डिस्चार्जलाई सोस्ने काम गर्छ। यदि यसो नगरेमा कहिले कहीँ तपाइँ र कम्प्युटरबीचको इलेक्ट्रोस्टेटिक डिस्चार्जले हार्डवेयर अथवा पेन ड्राइभलाई फेरि कहिलै नबन्ने गरी क्षति पु¥याउन सक्छ।

घाँटीमा झुन्ड्याउनुहोस्
पेन ड्राइभ खसेमा यसमा भएको डाटा हराउने वा ड्यामेज हुन सक्छ। पेन ड्राइभलाई खस्नबाट जोगाउन धेरै उपायहरु अपनाउन सकिन्छ। मालाको रुपमा घाँटीमा झुन्ड्याउन अथवा ब्याकप्याकमा अट्याच्ड गरेर यसलाई सुरक्षित पार्नसकिन्छ। पेन ड्राइभलाई कि रिङमा राखेर पनि खस्नबाट जोगाउन सकिन्छ। याद गर्नुहोस् बजारमा पाइने अन्य कि रिङभन्दा युएसबी कि रिङ प्रयोग गर्नु उत्तम उपाय हो। यो युएसबी कि रिङमा अरु चाबी नराखी हल्काफुल्कै राख्नुपर्छ। कि रिङ धेरै भारी भएमा कम्प्युटरमा कनेक्ट गर्ने बेलामा पेन ड्राइभ र युएसबी पोर्ट दुवैमा त्यसको भार पर्न जान्छ। जसले गर्दा पोर्ट र पेन ड्राइभ क्षति हुने खतरा बढी हुन्छ।

हेड लक नहराउनुहोस्
पेन ड्राइभलाई प्रयोग गरिसकेपछि त्यसको हेड लक वा बिर्को बन्द गर्न नर्बिसिनुहोस्। यो पेन ड्राइभ प्रयोगकर्ताले ध्यानमा राख्नुपर्ने सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा हो। यही एउटा टिप्स मान्नु भयो भने पनि तपाइँले आफ्नो पेन ड्राइभको आयु उल्लेख्य लम्ब्याउन सक्नुहुन्छ। बिर्को खुलै राखेमा पेन ड्राइभमा धुलो पसेर त्यसको कार्य क्षमता घटाइदिन्छ। त्यसैले काम सकिएपछि पेन ड्राइभलाई बिर्को लगाएर सुरक्षित पार्नुहोस्। हिजोआज डिभाइसको भित्री भागमै हेड लक भएका पेन ड्राइभ पनि बजारमा पाइन्छ। बढी क्षमता भन्दा लामो समयसम्म टिकाउका लागि राम्रो फिचर भएका पेन ड्राइभ किन्नु बुद्धिमानी हुन्छ।

बारम्बार डिफ्र्याग्मेन्ट नगर्नुहोस्
क्षमता बढ्छ भनेर बारम्बार डिफ्र्याग्मेन्ट गर्ने बानी धेरैको हुन्छ। यसले पेन ड्राइभलाई अनावश्यक तनाब मात्रै दिन्छ। किनभने डिफ्र्याग्मेन्ट गर्नाले पेन ड्राइभको क्षमता बढ्दैन।

सेफ्ली रिमुभ गर्नुहोस्
धेरै प्रयोगकर्तामा पेन ड्राइभ प्रयोग गरिसकेपछि त्यसलाई सेफ रिमुभल नगरी कम्प्युटरबाट तान्ने बानी हुन्छ। यसो गर्नाले पेन ड्राइको डाटा हराउने र डिभाइसको कार्य क्षमता घट्ने हुन्छ। त्यसैले काम सकिएपछि रिमुभ सेफली अप्सन प्रयोग गर्नुपर्छ। कम्प्युटरबाट पेन ड्राइभ झिक्नु

अघि सेफली रिमुभ हार्डवेयरले काम गरे नगरेको ख्याल राख्नुपर्छ। काम गरिरहेको अवस्थामा पेन ड्राइभमा सानो बत्ती बलिरहेको हुन्छ। बत्ती बलिरहेको अवस्थामा कम्प्युटरबाट पेन ड्राइभ नतान्नुहोस। बत्ती निभेपछि मात्रै पेन ड्राइभ झिक्नुहोस्।

 

ढिलो बाबु बन्दा सन्तान रोगी हुने खतरा

युवा पुस्तामा पछिल्लो दिनमा ढिलो विवाह गर्ने र बाबु आमा बन्ने क्रम बढेको छ । तर, धेरै ढिला बाबुबन्दा बच्चामा मानसिक स्थास्थ्यसम्वन्धी विरामीको खतरा हुने एक अध्ययनले देखाएको छ ।

अमेरिका र स्वीडेनका वैज्ञानिकले गरेको अध्ययनमा ४५ वर्ष उमेरपछि बाबु बन्नेको सन्तानमा मानसिक रोगको खतरा बढी रहने देखिएको हो । वैज्ञानिकहरुले स्वीडेनमा सन् १९७३ देखि २००१ सम्म जन्मिएका २६ लाख व्यक्तिको शिक्षा, स्वास्थ्य र पारिवारिक अवस्थाबारे विश्लेषण गरेका थिए ।

अध्ययनमा २० देखि २६ वर्ष र ४५ भन्दा बढी उमेरमा बाबु बन्नेहरुको सन्तानबारे विश्लेषण गरिएको थियो । अधिक उमेरका बाबु बन्नेहरुको सन्तानमा आल्टिजम, स्किट्सोफ्रिनिया, आत्महत्या र मानसिक कमजोरीजस्ता समस्या बढी देखिएको थियो ।

अमेरिकी मेडिकल एसोसिएशनको जर्नल जेएएमएमको अनलाइन संस्करणमा प्रकाशित रिपोर्टमा अमेरिकन मेडिकल एशोसियसनका प्रोफेसर एवं अध्ययन प्रमुख ब्रायन डिओफ्रिनिया ढिलो विवाह र प्रजनन् समस्याको रुपमा आएको बताएका छन् ।

उनी भन्छन्, मानिसहरु मलाई बाबु बन्ने सही उमेर कुन हो भनेर सोध्छन्, तर यसको कुनै निश्चित उत्तर छैन । यस्तो कुनै उमेर छैन, जुन समयमा बाबु बन्नु उत्तम हुन्छ ।’

यद्यपि अध्ययनका क्रममा २४ वर्षसम्मको उमेरमा बाबु बनेकाहरुको सन्तानमा भन्दा ४५ वर्षभन्दा बढी उमेरमा बाबु भनेकाहरुको बच्चामा अल्टिजमको आशंका तीन गुणा बढी थियो । उनीहरुमा आत्महत्याको प्रवृत्ति पनि बढि पाइएको छ
(

फेसबुक छोड्न थाले किशोर-किशोरीले

kamal kafle

फेसबुक नेटवर्कमा सबैभन्दा बढी जनसंख्या टिनएजर्स (किशोर—किशोरी) को छ। भनिन्छ नि किशोरावस्थामा छिन्मै प्रेमपर्छ छिनमै छुट्टिन्छ। टिनएजर्सले विश्वको सबैभन्दा ठूलो सोसल साइटलाई 'बाइबाइ' भन्न थालेका छन्। कस्तो छिटो ! टिनएजर्स निस्क्रिय हुन थालेकोप्रति फेसबुकका प्रमुख वित्तिय अधिकृत डेभिड इर्बसाम चिन्तित छन्। 'वास्तवमै टिनएजर्स दिनानु दिन घट्दै गएको अनुभव हामीले गरेका छौं', इर्बसामले स्वीकार गरेका छन्। यसलाई बजार अनुसन्धान संस्था ग्लोबल वेब इन्डेक्सले पनि पुष्टि गरेको छ।
२०१३ को अप्रिल यता प्रयोगकर्ताको संख्या विश्लेषण गर्दा अमेरिकी इन्टरनेट कम्पनी साँच्चिकै गम्भीर हुनु पर्ने स्थितिमा पुगेको छ। ३० देशका टिनएचर्सले फेसबुकिङमा कम चासो दिन थालेको रिपोर्टले देखाएको छ। वर्षको पहिलो चार महिनामा सक्रिय टिनएजर्सको प्रतिशत ७६ रहेकोमा दोस्रो चौमासिकमा घटेर ५६ प्रतिशतमा झरेको छ। फेसबुकले लाइक गर्नेलाई मात्र सक्रिय प्रयोगकर्ता मान्दैन। स्ट्याट्स लेख्ने, कमेन्ट गर्ने, फोटो— भिडियो अपलोड गर्ने, ट्याग गर्ने, कमेन्ट रिप्लाइ गर्ने टिनएजर्समा कमी आएको हो।

सबैभन्दा बढी नेरल्यान्डका टिनएजर्सले फेसबुकिङ छाडेका छन्। त्यहाँ फेसबुकमा सक्रिय हुने टिनएजर्समा ५२ प्रतिशतले गिरावट आएको छ। फेसबुक मुख्यालय रहेको अमेरिकामा १६ प्रतिशतले यस्तो गिरावट आएको छ। आखिर फेसबुक छोडेर किशोर किशोरी कता जाँदैछन् ? वीच्याट जस्ता मोबाइल च्याट एवं फोटो सेयरिङ एपहरु स्नापच्याट र इन्स्टाग्राममा उनीहरु भुल्न थालेका छन्।

महिलाले पुरुषबाट चाहने तीन महत्वपूर्ण कुराहरु

 

(एजेन्सी)– के तपाईं सोच्नुहुन्छ कि महिलालाई बुझ्न गाह्रो हुन्छ ? के तपाईं महिलाहरुलाई रहस्यमयी ठान्नुहुन्छ ? के तपाईं उनले के सोचिरहेकी छिन् वा के गर्न चाहन्छिन् भन्ने कुरा पत्ता लगाउन चाहनुहुन्छ ? चिन्ता नलिनुस्, यस्तो कुराहरु सोच्ने तपाईं मात्र एक्लो पुरुष होइन ।

कुनै पनि महिलाले आफ्नो मौनतामा नै धेरैथोक भनिरहेकी हुनसक्छिन्, जब कि पुरुषले घण्टौँ बोले पनि केही नबोलेसमान हुने गर्दछ । तपाईंले निकै ध्यानपूर्वक सुन्न जरुरी छ कि तपाईंकी साथीले के भन्दैछिन् । यो कुनै विज्ञान होइन तरपनि तपाईं उनीप्रति संवेदनशील हुन जरुरी छ । तल केहि कुराहरु दिइएका छन्, जुन कुनै पनि महिलाले आफ्नो पुरुषमा खोज्ने गर्छिन् । के थाहा, यसपछि तपाईं पनि आफ्नी प्रमिकालाई अझै राम्रोसँग बुझ्न सक्नुहुन्छ कि ?

१. विश्वसनीय र भरपर्दोः

कुनै पनि महिलाको लागि विश्वास निकै महत्वपूर्ण वस्तु हो । तपाईंले झुठ कुरा बोल्न निकै साहस देखाउनु पर्नेहुन्छ । यदि केही गरेर उनले तपाईंको झुठ समातेमा उनले तपाईंलाई सजिलैसँग माफी नदिन सक्छिन । तर यदि तपाईंले गल्ती गर्नुभयो र सो गल्तीमा पछुताउनुभयो भने तपाईंले माफी पाउने सम्भावना हुनसक्छ । उनलाई तपाईंले कुनै शंकाबिना पूर्णरुपमा विश्वास दिलाउन सक्नुपर्छ र यो उनको लागि निकै महत्वपूर्ण विषय हो । कुनै पनि महिलाले त्यस्तो साथीको साथ खोज्छिन् जसमा उनी भर पर्न सक्छिन् ।

२. कुरा सुन्ने बानी बसाल्नुहोस्ः

इदि तपाईं महिला साथीसँग लामो सम्बन्ध चाहनुहुन्छ भने तपाईंले उनको कुरा सुन्ने बानीको विकास गर्नुपर्छ । उनको कुरा सुने मात्र पनि पुग्छ, जहिल्यै समस्याको हल खोज्नु जरुरी छैन । उनी जहिल्यै उत्तरको खोजीमा हुँदैनन् । कहिलेकाँही उनीहरुलाई त्यस्तो व्यक्तिको आवश्यकता हुन्छ, जसले उनको कुराबिना कुनै सुझाव सुनोस् । यस्तो क्रियाकलापले उनीसँग तपाईंको सम्बन्ध थप मजबुत हुन्छ ।

३. परिपक्क हुनुहोस्ः

हामी सबैलाई थाहा छ पुरुषभन्दा महिलाहरु चाडैँ परिपक्क हुन्छन् । तर महिलाले सधैँ आफ्नो पुरुषलाई आमासमान सम्झाउने, बुझाउने र सम्हाल्न चाहँदैनन् । उनलाई पनि कसैले सम्हालोस् र सम्झाओस् भनेर चाहन्छिन् । महिलाले आफ्नो पुरुष बुझ्क्कड, शान्त, समझदार र विवेकशील होस् भनेर चाहन्छिन् । उनलाई देखाउनुहोस् कि तपाईं आफ्नो समस्या वा डरसँग जुध्न सक्नुहुन्छ र आफ्नो समस्यासँग भाग्नुहुन्छ । समस्यासँग कहिलेकाँही निराश हुनु स्वभाविक हुनसक्छ तर हरेश भने खानुहुँदैन । महिलाले आफ्नो पुरुषमाथि विश्वास गरेर भर गर्न मन पराउँछन् ।

 

सूचना प्रविधि र विद्यालयमा यसको प्रयोग

सूचना प्रविधि र विद्यालयमा यसको प्रयोग
कमल काफले
पछिल्लो समय सूचना–प्रविधि Ôेत्रको आक्रामक विकासले जो–कोही पनि टाढा रहन सकेको छैन । धनी र विकसित मुलुकहरुमा यसको प्रयोग फरक रुपमा हुन थालिसकेको छ, जहा“ उनिहरुकोे व्यवसाय सञ्चालनदेखि घरायसी कामकाजमा पनि सूचना–प्रविधिको प्रयोगमा निर्भर हुन थालिसकेका छन् । नेपालमा पछिल्लो पुस्ता पछिल्लो दशकमा सूचना–प्रविधिका सामाग्रिको प्रयोग यसरी बढाइरहेका छन्, जुन पुस्तालाई उक्त प्रविधिबिनाको समय फरक र कल्पनाभन्दा बाहिरको कुरा भइसकेको छ । नेपालमा त्यस्ता सामाग्रीको व्यापार–व्यवसाय गर्नेको संख्यमा पनि उल्लेख्य रुपमा वृद्धि गराइरहेको छ, जसका कारण्ँ हरेक दिन नया“–नया“ मोबाइल, ल्यापटपलगायत सूचना–प्रविधिका सामाग्री विक्रिका लागि व्यवसायीहरुले ल्याउने गरेका छन् । अझ त्यसको व्यापार पनि काइदाको हुने देखेर नेपालका प्रतिष्ठित व्यापारिक घरानाहरुले पनि त्यस्ता सामाग्रिको बिक्रि बढाइरहेका छन् । सूचना–प्रविधिका सामाग्रिहरुलार्ई खासै चासो नदिने र फुर्सदिला मानिसले प्रयोग गर्ने हो भनेर नया“–नया“ प्रविधिको प्रयोगबाट बाहिर रहने नेपालका उद्योगी–व्यवसायीहरु पनि आजभोलि बजारमा निस्किएका उच्च प्रविधिका सामाग्रिको प्रयोग बढाउन थालेका छन । आफूले पहिले समान्य मोबाइलको मात्र प्रयोग गर्ने गरेको भए पनि पछिल्लो समयमा भने आइफोन फोर एसको प्रयोग गर्ने गरेका बताउ“छन् आवर बुक्स एण्ड स्टेसनर्स का सञ्चालक सुशिल न्यौपाने ।   दैनिकी एकदेखि दुई घन्टासम्म कम्प्युटरमा बसेर इन्टरनेटमा बिताउने न्यौपाने इन्टरनेटले काम गर्न धेरै सहज हुने बताउ“छन ।  सूचना–प्रविधिको प्रयोगबिनाको व्यापार बिजनेस कल्पनाभन्दा बाहिर भइसकेको बताउने न्यौपाने आफू २४ घन्टा अनलाइनमा बस्ने र एक–दुई घन्टा कम्प्युटरमा इन्टरनेट चलाउने गरेको जानकारी दिए । पछिल्लो समय त सुरÔाका कुरासमेत सूचना–प्रविधिमा आइसकेकाले त्यसभन्दा बाहिर कोही पनि हुन सक्दैन,   उनले भने । जहा“ भए पनि प्रविधिको प्रयोगले नजिकै पु¥याउने र काम गर्न सजिलो बनाउने गरेकाले प्रविधिको प्रयोगले आफूलाई सहज भएको बताए । यी त उदाहरण्ँ पात्र मात्र हुन् । खासमा भन्ने हो भने हाल व्यावसायिक Ôेत्रका व्यक्तित्वहरु बजारमा आएका उच्च र अत्याधुनिक प्रविधिका मोबाइल र ल्यापटप प्रयोग गर्ने गरेका छन् । नेपालमा पछिल्लो समय उपभोक्ताको माग बढी नै भएकाले हरेक दिन दर्जनौं मोडलका मोबाइल, ल्यापटप, कम्प्युटरहरु सार्वजनिक हुने गरेका छन्, जसका कारण्ँ व्यावसायिक Ôेत्रमा पनि उच्च प्रतिस्पर्धा भइरहेको छ ।
त्यस्तै सूचना प्रविधिको अत्यन्तै तथा अनिवार्य आवश्यकता विद्यालयहरुमा पनि छ । विद्यार्थीको सिकाई प्रक्रिया, शिÔकको Ôमता विकास प्रक्रिया र विद्यालयकोे व्यवस्थापन प्रक्रिया मा सूचना प्रविधिको अहम् भूमिका रहेको हुन्छ । सूचना प्रविधि भन्नाले केवल कÔामा कम्प्यूटरको प्रयोग र सिकाईलाई मात्र बुझ्नु अपुणर््ँ हुनेछ । यस क्रममामा रेडियो, टेलिभिजन, टेलिफोन, प्रोजेक्टर, डिजिटल क्यामेरा वा कम्प्युटर जस्ता सूचना तथा सञ्चार प्रविधिका उपकरण्ँहरु शिÔण्ँ सामाग्री रुपमा परंपरागत सामाग्रि भन्दा अझ सान्दभिर्क, उपयुक्त, दÔ र प्रभावकारी रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
विद्यालयहरुमा सूचनाप्रविधिको विÈयगत पढाईको शुरुवात केहि वर्Èदेखि हु“दै आएको छ । विशेÈगरि प्राईभेट बोडिंर्ग स्कूलहरुमा यस प्रविधिहरुको प्रयोग अधिकतम रुपमा गरेको पाईन्छ । सरकारी विद्यालयहरुमा पनि सूचनाप्रविधिको पढाई एवं प्रयोग विस्तार हु“दै गएतापनि भौतिक पूर्वाधार एवं लगानी अभावका कारण्ँ अधिकांश विद्यँलय, विद्यँर्थीहरु यसबाट बन्चीत हु“दै आएका छन् । फेरिपनि विश्वमा बढ्दै गएको सूचना प्रविधिको विस्तार विकासको प्रभावले नया“ पुस्ताहरुको आकर्Èण्ँ यसप्रति बढ्दै गईरहेको पाईन्छ । अविभावकहरु पनि आप्mना सन्तानहरुलाई सकेसम्म यस प्रविधिबाट लाभान्वित गराउन चाहन्छन् । विÈयगत स“गस“गै व्यवहारिक रुपमा पनि सूचनाप्रविधिको प्रयोग विद्यालय एवं विद्यँर्थीहरुमा बढ्दै गएको पाईन्छ । सूचनाप्रविधिका सामानहरुको नियमित मूल्य गिरावट एवं नया“ प्रविधिको व्यापक विकासले यसमा पहु“चको अवसरलाई धेरै सहज बनाईदिएको छ । विद्यँलयमा कम्प्यूटर, टेलिभिजन, डिभिडि, डिजिटल क्यामेरा, ह्वाईटबोर्ड, ईन्टरनेट, अडियो भिडियो रेकर्डर, सिडि जस्ता प्रविधिको प्रयोग अनिवार्य जस्तै भईसकेको छ र शिÔा Ôेत्र वास्तवमा नै लाभान्वित हु“दै आईरहेको पाईन्छ ।
सूचना प्रविधिको माध्यमद्धारा उपलब्ध सूचनाहरुको संकलन, विश्लेÈण्ँ, भण्डारण्ँ एवं पुनःउपयोग छिटो छरितो र विश्वशनीय माध्यमबाट हुनेहु“दा वर्तमान विश्वमा सूचना प्रविधिको महत्व अग्रपंक्तिमा रहेको पाईन्छ । विश्वलाई नै एकैठाउ“मा बा“ध्न सफल यस प्रविधिको सहयोगले विकासका एवं सम्भावनाका अनेकों ढोकाहरु खुल्दै गईरहेका छन् । शिÔामा पनि आधुनिक सूचना प्रविधिहरुको समुचित र व्यवस्थित प्रयोगले शिÔाको गुण्ँस्तरलाई नया“ आयाम दिने तथ्यलाई जति छिटो आत्मसात गर्न सकिन्छ त्यति नै शिÔाको दायरा फराकिलो हुनुका साथै शिÔाको सामथ्र्यलाई अझ बढि उर्जा प्रदान गर्दछ । सूचना प्रविधीको र्दुत विकास, तिनको वढ्दो प्रसार र उपलव्धता, तिनमा निहित विÈयवस्तुको प्रकृति र घट्दो मूल्यका कारण्ँ सिकाई प्रकृयामा यसको प्रयोग अर्थपूणर््ँ हुनसक्छ ।
सूचनाप्रविधिका सकारात्मक पÔहरु
बारम्बार दोहोर्याएर प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
सूचनाहरु दीर्घकालसम्म सुरÔित राख्न सकिन्छ ।
एकै पटकमा एकै साथ ठूलो समूहमाझ पुग्न सकिन्छ ।
 छिटो, छरितो एवं विश्वशनीयरुपमा सूचना प्रवाह गर्न सकिन्छ ।
  विद्यार्थी केन्द्रीत प्रण्ाँली हुनाले विद्यार्थीहरुको रुचीलाई कायम राख्न सकिन्छ ।
सूचनाप्रविधिबाट सचेत रहनुपर्ने पÔहरु
सूचनाप्रविधिस“ग सम्बन्धित सामागी्र बढि मूल्यवान हुन्छन् । धेरै लगानि लाग्ने हुनाले सबैको पहु“चमा पुर्याउन कठिन हुन्छ ।
भौतिकपूर्वाधारहरु महंगा हुनुका साथै निर्माण्ँ कार्य सहज हु“दैनन् ।
प्रविधिस“ग सम्बन्धित सामाग्रीहरु कम वातावरण्ँमैत्री हुन्छन् ।
दÔ जनशक्ति उपलब्धता न्यून हुन्छ ।
सामाग्रिहरुलाई भाईरस, धुलोमैलो, टुटफुट एवं चोरिबाट सुरÔित राखिरहनुपर्छ ।
सूचनाप्रविधिस“ग सम्बन्धित सामाग्रीहरु
रेडियो, टेलिभिजन, डिभिडि, कम्प्यूटर, ईन्टरनेट, डिजिटल क्यामेरा, प्रोजेक्टर, ह्वाईट वोर्ड, प्िरन्टर, स्क्यानर, पेन ड्राईभ, सिडि, ईबुकरिडर, मोवाईल फोन आदी

सूचना प्रविधि र विद्यालयमा यसको प्रयोग
कमल काफले
पछिल्लो समय सूचना–प्रविधि Ôेत्रको आक्रामक विकासले जो–कोही पनि टाढा रहन सकेको छैन । धनी र विकसित मुलुकहरुमा यसको प्रयोग फरक रुपमा हुन थालिसकेको छ, जहा“ उनिहरुकोे व्यवसाय सञ्चालनदेखि घरायसी कामकाजमा पनि सूचना–प्रविधिको प्रयोगमा निर्भर हुन थालिसकेका छन् । नेपालमा पछिल्लो पुस्ता पछिल्लो दशकमा सूचना–प्रविधिका सामाग्रिको प्रयोग यसरी बढाइरहेका छन्, जुन पुस्तालाई उक्त प्रविधिबिनाको समय फरक र कल्पनाभन्दा बाहिरको कुरा भइसकेको छ । नेपालमा त्यस्ता सामाग्रीको व्यापार–व्यवसाय गर्नेको संख्यमा पनि उल्लेख्य रुपमा वृद्धि गराइरहेको छ, जसका कारण्ँ हरेक दिन नया“–नया“ मोबाइल, ल्यापटपलगायत सूचना–प्रविधिका सामाग्री विक्रिका लागि व्यवसायीहरुले ल्याउने गरेका छन् । अझ त्यसको व्यापार पनि काइदाको हुने देखेर नेपालका प्रतिष्ठित व्यापारिक घरानाहरुले पनि त्यस्ता सामाग्रिको बिक्रि बढाइरहेका छन् । सूचना–प्रविधिका सामाग्रिहरुलार्ई खासै चासो नदिने र फुर्सदिला मानिसले प्रयोग गर्ने हो भनेर नया“–नया“ प्रविधिको प्रयोगबाट बाहिर रहने नेपालका उद्योगी–व्यवसायीहरु पनि आजभोलि बजारमा निस्किएका उच्च प्रविधिका सामाग्रिको प्रयोग बढाउन थालेका छन । आफूले पहिले समान्य मोबाइलको मात्र प्रयोग गर्ने गरेको भए पनि पछिल्लो समयमा भने आइफोन फोर एसको प्रयोग गर्ने गरेका बताउ“छन् आवर बुक्स एण्ड स्टेसनर्स का सञ्चालक सुशिल न्यौपाने ।   दैनिकी एकदेखि दुई घन्टासम्म कम्प्युटरमा बसेर इन्टरनेटमा बिताउने न्यौपाने इन्टरनेटले काम गर्न धेरै सहज हुने बताउ“छन ।  सूचना–प्रविधिको प्रयोगबिनाको व्यापार बिजनेस कल्पनाभन्दा बाहिर भइसकेको बताउने न्यौपाने आफू २४ घन्टा अनलाइनमा बस्ने र एक–दुई घन्टा कम्प्युटरमा इन्टरनेट चलाउने गरेको जानकारी दिए । पछिल्लो समय त सुरÔाका कुरासमेत सूचना–प्रविधिमा आइसकेकाले त्यसभन्दा बाहिर कोही पनि हुन सक्दैन,   उनले भने । जहा“ भए पनि प्रविधिको प्रयोगले नजिकै पु¥याउने र काम गर्न सजिलो बनाउने गरेकाले प्रविधिको प्रयोगले आफूलाई सहज भएको बताए । यी त उदाहरण्ँ पात्र मात्र हुन् । खासमा भन्ने हो भने हाल व्यावसायिक Ôेत्रका व्यक्तित्वहरु बजारमा आएका उच्च र अत्याधुनिक प्रविधिका मोबाइल र ल्यापटप प्रयोग गर्ने गरेका छन् । नेपालमा पछिल्लो समय उपभोक्ताको माग बढी नै भएकाले हरेक दिन दर्जनौं मोडलका मोबाइल, ल्यापटप, कम्प्युटरहरु सार्वजनिक हुने गरेका छन्, जसका कारण्ँ व्यावसायिक Ôेत्रमा पनि उच्च प्रतिस्पर्धा भइरहेको छ ।
त्यस्तै सूचना प्रविधिको अत्यन्तै तथा अनिवार्य आवश्यकता विद्यालयहरुमा पनि छ । विद्यार्थीको सिकाई प्रक्रिया, शिÔकको Ôमता विकास प्रक्रिया र विद्यालयकोे व्यवस्थापन प्रक्रिया मा सूचना प्रविधिको अहम् भूमिका रहेको हुन्छ । सूचना प्रविधि भन्नाले केवल कÔामा कम्प्यूटरको प्रयोग र सिकाईलाई मात्र बुझ्नु अपुणर््ँ हुनेछ । यस क्रममामा रेडियो, टेलिभिजन, टेलिफोन, प्रोजेक्टर, डिजिटल क्यामेरा वा कम्प्युटर जस्ता सूचना तथा सञ्चार प्रविधिका उपकरण्ँहरु शिÔण्ँ सामाग्री रुपमा परंपरागत सामाग्रि भन्दा अझ सान्दभिर्क, उपयुक्त, दÔ र प्रभावकारी रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
विद्यालयहरुमा सूचनाप्रविधिको विÈयगत पढाईको शुरुवात केहि वर्Èदेखि हु“दै आएको छ । विशेÈगरि प्राईभेट बोडिंर्ग स्कूलहरुमा यस प्रविधिहरुको प्रयोग अधिकतम रुपमा गरेको पाईन्छ । सरकारी विद्यालयहरुमा पनि सूचनाप्रविधिको पढाई एवं प्रयोग विस्तार हु“दै गएतापनि भौतिक पूर्वाधार एवं लगानी अभावका कारण्ँ अधिकांश विद्यँलय, विद्यँर्थीहरु यसबाट बन्चीत हु“दै आएका छन् । फेरिपनि विश्वमा बढ्दै गएको सूचना प्रविधिको विस्तार विकासको प्रभावले नया“ पुस्ताहरुको आकर्Èण्ँ यसप्रति बढ्दै गईरहेको पाईन्छ । अविभावकहरु पनि आप्mना सन्तानहरुलाई सकेसम्म यस प्रविधिबाट लाभान्वित गराउन चाहन्छन् । विÈयगत स“गस“गै व्यवहारिक रुपमा पनि सूचनाप्रविधिको प्रयोग विद्यालय एवं विद्यँर्थीहरुमा बढ्दै गएको पाईन्छ । सूचनाप्रविधिका सामानहरुको नियमित मूल्य गिरावट एवं नया“ प्रविधिको व्यापक विकासले यसमा पहु“चको अवसरलाई धेरै सहज बनाईदिएको छ । विद्यँलयमा कम्प्यूटर, टेलिभिजन, डिभिडि, डिजिटल क्यामेरा, ह्वाईटबोर्ड, ईन्टरनेट, अडियो भिडियो रेकर्डर, सिडि जस्ता प्रविधिको प्रयोग अनिवार्य जस्तै भईसकेको छ र शिÔा Ôेत्र वास्तवमा नै लाभान्वित हु“दै आईरहेको पाईन्छ ।
सूचना प्रविधिको माध्यमद्धारा उपलब्ध सूचनाहरुको संकलन, विश्लेÈण्ँ, भण्डारण्ँ एवं पुनःउपयोग छिटो छरितो र विश्वशनीय माध्यमबाट हुनेहु“दा वर्तमान विश्वमा सूचना प्रविधिको महत्व अग्रपंक्तिमा रहेको पाईन्छ । विश्वलाई नै एकैठाउ“मा बा“ध्न सफल यस प्रविधिको सहयोगले विकासका एवं सम्भावनाका अनेकों ढोकाहरु खुल्दै गईरहेका छन् । शिÔामा पनि आधुनिक सूचना प्रविधिहरुको समुचित र व्यवस्थित प्रयोगले शिÔाको गुण्ँस्तरलाई नया“ आयाम दिने तथ्यलाई जति छिटो आत्मसात गर्न सकिन्छ त्यति नै शिÔाको दायरा फराकिलो हुनुका साथै शिÔाको सामथ्र्यलाई अझ बढि उर्जा प्रदान गर्दछ । सूचना प्रविधीको र्दुत विकास, तिनको वढ्दो प्रसार र उपलव्धता, तिनमा निहित विÈयवस्तुको प्रकृति र घट्दो मूल्यका कारण्ँ सिकाई प्रकृयामा यसको प्रयोग अर्थपूणर््ँ हुनसक्छ ।
सूचनाप्रविधिका सकारात्मक पÔहरु
बारम्बार दोहोर्याएर प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
सूचनाहरु दीर्घकालसम्म सुरÔित राख्न सकिन्छ ।
एकै पटकमा एकै साथ ठूलो समूहमाझ पुग्न सकिन्छ ।
 छिटो, छरितो एवं विश्वशनीयरुपमा सूचना प्रवाह गर्न सकिन्छ ।
  विद्यार्थी केन्द्रीत प्रण्ाँली हुनाले विद्यार्थीहरुको रुचीलाई कायम राख्न सकिन्छ ।
सूचनाप्रविधिबाट सचेत रहनुपर्ने पÔहरु
सूचनाप्रविधिस“ग सम्बन्धित सामागी्र बढि मूल्यवान हुन्छन् । धेरै लगानि लाग्ने हुनाले सबैको पहु“चमा पुर्याउन कठिन हुन्छ ।
भौतिकपूर्वाधारहरु महंगा हुनुका साथै निर्माण्ँ कार्य सहज हु“दैनन् ।
प्रविधिस“ग सम्बन्धित सामाग्रीहरु कम वातावरण्ँमैत्री हुन्छन् ।
दÔ जनशक्ति उपलब्धता न्यून हुन्छ ।
सामाग्रिहरुलाई भाईरस, धुलोमैलो, टुटफुट एवं चोरिबाट सुरÔित राखिरहनुपर्छ ।
सूचनाप्रविधिस“ग सम्बन्धित सामाग्रीहरु
रेडियो, टेलिभिजन, डिभिडि, कम्प्यूटर, ईन्टरनेट, डिजिटल क्यामेरा, प्रोजेक्टर, ह्वाईट वोर्ड, प्िरन्टर, स्क्यानर, पेन ड्राईभ, सिडि, ईबुकरिडर, मोवाईल फोन आदी